Paraşütün İcadı: Paraşüt Nedir? Ne Zaman, Kim Tarafından Bulundu?

Günümüzde bir spor dalı olarak görülen ve tatil yörelerinde eğlence amaçlı kullanılan paraşütlerin, oldukça eski bir tarihi bulunmaktadır. Askeri amaçlı olanlardan pilotlara özel üretilenlere kadar birçok çeşidi bulunmaktadır. Kullanım amaçlarının başında bir hava aracı olması yer alırken, artık adrenalin tutkunları için bir spor dalı haline gelmiştir.

Paraşüte dair ilk çizimler Leonardo Da Vinci’nin el yazması kitaplarında görünmektedir. Buradan ilham alan mucitler ise onu günümüzdeki haline getirmek için uzun yıllar çalışmışlardır. Yüksek bir yerden düşen ya da inen bir insan veya yükün inişini ağırlaştırarak inmesini sağlayan bir araç haline gelmiştir. Genellikle ipekten üretilen paraşütler, birçok farklı şekilde üretilmektedir.

[renkbox baslik="Radyonun İcadı: Radyo Nedir? Ne Zaman, Kim Tarafından Bulundu?" link="https://bilgihanem.com/radyonun-icadi-radyo-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/01/radyonun-icadi.jpeg" renk="kahve" yenisekme="evet"][/renkbox]

Aşağıda bulacağınız bilgiler arasında kısa bir tanım ve icadı ile ilgili merak edilen konular bulunmaktadır. Aynı zamanda kullanım amaçlarına, yapımına ve çeşitlerine de değindik. İstediğiniz başlığa geçmek için navigasyonu kullanabilirsiniz.

Paraşüt Nedir?

Nesnenin atmosferde açık bir ortamda havanın kaldırma kuvvetinden faydalanarak yavaş yavaş inmesini sağlayan bir araçtır. Paraşüt, ipek gibi bir naylon kumaştan üretilmektedir.

Şemsiye biçimindeki şekli en genelidir ama kare ve dikdörtgen biçimde olanları da mevcuttur. Uzay uçuşlarında da paraşütlerden faydalanılmaktadır. Uzay araçlarında ve füzelerin baş kısımlarında uzaydan yeryüzüne dönüşte hızın azalması amacıyla kullanılmaktadır.

Paraşüt Hangi Kısımlardan Oluşur?

Paraşütler genel olarak beş kısımdan oluşmaktadır. Bunlar; komple kubbe, açma torbası, paraşüt çantası, kuşam tertibatı, otomatik kilit şeklindedir.

Komple kubbe, içi hava dolarak personel veya malzemeyi taşıyan kısımdır. İpek veya naylon kumaştan hazırlanan dilimlerin birleştirilmesiyle oluşturulur. Tepesinde hava deliği vardır. Ön veya yardımcı paraşüt aracılığıyla çekilerek torbasından çıkarılır ve iplerle paraşüt kemerine veya yeleğe bağlıdır.

Açma torbası, navlaka ismiyle de bilinir. Komple kubbenin açılma kolaylığını sağlamak için özel bir teknikle navlakanın içine yerleştirilir. Pamuklu kumaştan yapılan bu torba ile bağlantılı olan statik kablo, açılmasıyla torba ile birlikte uçakta kalır.

Paraşüt çantası, kuşam tertibatına bağlıdır ve açma torbasını korur. Üzerinde statik kablo yerleştirme lastikleri bulunur. dört kapağın uçlarında can ipiyle kapanmayı sağlayacak dört adet bez halka vardır.

Kuşam tertibatı da her boydaki insana kolayca ayarlanabilir şekilde kolonlardan yapılmıştır ve otomatik kilit ile kilitlenmektedir. Kuşam tertibatındaki kolonlar ise kaldırıcı, sırt çapraz, göğüs çapraz ve bacak olarak dört tanedir.

Otomatik kilit kısmı ise göğüs hizasında bulunur ve bacak ile göğüsten gelen dört kolonu birleştirerek kilitler.

Paraşüt Çeşitleri Nelerdir?

Paraşütler yapılış ve kullanım amaçlarına göre farklı sınıflandırmalara konu olmaktadır. Yapılış şekillerine göre; yekpare yelkenli ve dilimli paraşütler olarak sınıflandırılmaktadır. Dilimli olanların çok gözenekli olmasından dolayı, yüksek hızlara daha elverişli olduğu bilinmektedir.

Paraşütler kullanım şekillerine göre daha çeşitlidir. Bunlar; personel, yük, iniş fren ve viril önleyici şeklindedir. Bunlar da kendi aralarında çeşitli alt gruplara sahiptir.

Personel paraşütleri; askeri amaçla personel indirmek veya spor olarak kullanılmaktadır. Otomatik, serbest ve pilot olarak gruplara ayrılmaktadır. Otomatik olanlar, atlayışta atlayıcının hiçbir hareketi olmadan uçağı terk etmesiyle birlikte uçağa bağlı statik kablo ile açılır.

Serbest olanlarda istenen uygun irtifada deklanşör denen pim çekilerek açılırlar. Pilot paraşütleri ise tehlikeli durumlara karşı kullanılırlar ve minder şeklinde ve sırtta taşınan türlerdir.

Yük paraşütleri ise havadan araç, silah, cephane indirilmesinde kullanılırlar. Birçok çeşidi vardır ve birkaç tanesi bir arada kullanılır. Sayıları 2 ila 10 arasında değişen paraşütler, bir balon demeti gibi malzemeye bağlanır. Aynı zamanda 1000 – 1500 kilogramlık özel yük paraşütleri de kullanılabilir.

İniş fren paraşütleri ise tehlikeli inişler dışında büyün iniş şartlarında kullanılabilir. Uçağın flapları ile aynı vazifeyi gören bu araçlar, genellikle dilimli tiptekilerdir. İniş sırasında yerle temasa az bir mesafe kala açılarak kısa mesafede duruşu sağlar.

Viril önleyici paraşütler ise virile girmek üzere olan uçağı normal bir uçuşa döndürmek için kullanılır. Bir denge hali olan virilden çıkmak için dengeyi bozmak gerekir. Bu amaçla kanatlardan birinin ucuna yerleştirilen paraşüt kullanılır.

Paraşüt Ne Zaman Kim Tarafından Bulundu?

Paraşütün icat edildiği dönem veya kişi hakkında kaynaklarda net bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak paraşüt yapma fikrinin eski Çin Dönemi’ne kadar uzandığı bilinmektedir. İlk olarak 1783 yılında Fransa’da Louis – Sebastian Lenormand omuzlarına bağladığı şemsiyelerle bir ağaçtan atlamış ve paraşüte benzer bir aleti keşfetmiştir.

Günümüzde kullanılan paraşütün ana temellerini Leonorda Da Vinci’nin bulduğu bilinmektedir. Dünyada havadan paraşütle ilk iniş 22 Ekim 1797 yılında Fransız Andre Garnerin yapmıştır. Fransa’da Paris’ten havalanan balonla yükseğe çıkıp; balonu sepete bağlayan ipi keserek yere paraşütle inmeye başlamıştır ve başarıyla sonlandırmıştır.

Leonardo Da Vinci, paraşütle ilgili çizimlere sahip ilk kişidir. İtalya’da 1470 yıllarından kalan başka paraşüt çizimleri bulunmuştur ve 1595 yılında İtalyan Veranzio tarafından yapılan çizimler Da Vinci’nin çizim yeteneğinin çok üstündedir. M.S 810 ve 887 yılları arasında yaşayan Arap Firnas’ın İspanya’da paraşütün ilk örneklerini kullandığı tarih kayıtları neticesinde bilinmektedir.

Paraşütle İlk Atlayan Kimdir?

Kaynaklar ilk atlayışı yapan kişi ile ilgili kesin bilgiler bulunmadığı için farklı isimlere yer vermektedir. Bazı kaynaklarda ilk atlayışın 1617 yılında İtalya’nın Venedik şehrindeki bir kuleden Macar bilim adamı Fause tarafından yapıldığını yazmaktadır.

26 Aralık 1783 tarihinde ise Paris’te Montpellier Rasathanesi’ndeki halka açık büyük bir toplantıdan önce, Fransız Bilim Adamı ve Fizisyen Louis Sebastien Lenormand, paraşüt ile ilk atlayışı yapan isimdir.

Rasathanenin kulesinden sırtında, eğreti bir ahşap iskelete bağlanmış 4,2 metrelik bir paraşütle atmıştır ve kayıtlara geçen ilk atlayıştır. Lenormand, aslında öncesinde bir ağaçtan her iki elinde birer tane şemsiye ile atlamıştır.

İlham aldığı şeyin ise eski Fransız Çin Büyükelçisi’nin Çinli akrobatların ellerindeki şemsiye ile havadan süzülerek indiklerine yönelik bir mektubuydu. Çin efsanelerine göre M.Ö. 90 yılında bir grup Çinli mahkum, hapishaneden kaçmak için kafalarındaki konik şapkalardan yardım almıştır.

Lenormand dışında ilkler arasında yer alan bir diğer Fransız ise André-Jacques Garnerin’dir. Fransız ordusunda müfettiş olan Garnerin, 1797 yılında ilk atlayışını bin metreden bir balkondan yapmıştır. Şemsiye şeklindeki paraşütün çapı, yedi metredir ve ketenden yapılmıştır.

Garnerin ilk atlayışın ardından birçok gösteri atlayışı yapmıştır ve 1802 yılında İngiltere’de 2400 metreden atladığı bilinmektedir. İlk başta ketenden yapılan paraşütler, daha sonraları ipekten yapılmıştır.

1785 yılında ise bir sıcak hava balonundan paraşüt ile tutturulmuş sepetin içinde aşağı bırakılan köpek de paraşüt ile atılan ilk canlı olarak kabul edilmiştir.

Paraşüt ile uçaktan atlayan ilk kişi ise 1912 yılında ABD Kara Kuvvetleri’nden Yüzbaşı Albert Berry olmuştur. Birinci Dünya Savaşı’nın başlarında uçaktan atlamanın pratik olmadığı görüşü hakim olduğu için sadece gözetleme balonlarında görevli olanların, uçak saldırılarından kaçmak için kullandıkları bilinmektedir.

Türkiye’de Paraşütün Tarihçesi

Birinci Dünya Savaşı ve İkinci Dünya Savaşı’nda, malzeme ve asker indirmek, uçakları arıza yapan pilotların yaşamlarını kurtarmak için sık sık kullanılmıştır. Askeri amaçla kullanılan paraşüt zaman içerisinde spor dalı halini almıştır ve Türkiye’de de bu spora rağbet görülmüştür. Bu spor özellikle turizm alanında çok fayda sağlamıştır.

Dünya üzerinde aşırı derecedeilgi gördüğünü gözlemleyen Mustafa Kemal Atatürk, paraşüte karşı ilgi duymuştur. Bu sporun gençler arasında yaygın hale gelmesini istemiş ve 3 Mayıs 1935 yılında Türkkuşu’nu kurdurmuştur. Sovyetlerden getirilen Anohin isimli eğitmen, ilk Türk paraşütçülerini yetiştirmiştir.

Abdurrahman, Mehmet Esengil ve Rüstem Mavituna bu isimlerden bir kaçıdır. Bu isimler paraşüt sporunu yalnızca öğrenmekle kalmamış; ilgilenen tüm gençlere öğretmek için ellerinden geleni yapmışlardır. 1936 yılında Cumhuriyet Bayramı nedeniyle yapılan paraşüt gösterilerinde 600 metre yükseklikten atlamasıyla, paraşütünün kilitlenmesi sorunuyla karşılaşan 18 yaşındaki EribeHürkuş, paraşüt spor dalının ilk şehidi olmuştur. EribeHürkuş, Abdurrahman Türkkuşu’nun kızı olarak biliniyordu.

[renkbox baslik="Teleskobun İcadı: Teleskop Nedir? Ne Zaman? Kim Tarafından Bulundu?" link="https://bilgihanem.com/teleskobun-icadi-teleskop-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/10/teleskobun-icadi.jpg" renk="siyah" yenisekme="hayir"][/renkbox]

İzmir ve Ankara’da paraşüt kuleleri yapılmış ve gençleri bu spor dalına çekmek hedeflenmiştir. Paraşüt kuleleri gençleri çekmek konusunda etkili olmuştur. 1962 yılında düzenlenen dünya paraşüt şampiyonasında Türk gençleri de yarışmıştır. 1966 yılında ise uluslararası yarışmalardan birinde Türk sporcular ikincilik ve dördüncülük başarılarını yakalamıştır.

Türk paraşüt sporu başarısının en büyüğü 1987 yılında, Güney Kore’de düzenlenen dünya gençler şampiyonasında alınmıştır. Bülent Görgeç, altın madalyayı kazanarak ismini dünyaya duyurmayı başarmıştır. Bunun yanında da Sedat Simavi Vakfı Spor Dalı Ödülü almaya hak kazanmıştır.

Günümüzde ise özellikle tatil bölgelerinde turizme yönelik olarak paraşüt sporu yapılmaktadır. Deniz olan bölgelerde tekne ile paraşüt sporu oldukça rağbet görmektedir. Ancak tüm tehlikeleri bilerek ve kabul ederek; tedbirli olmak suretiyle sporu icra etmenizde yarar vardır.