Yıldız Nedir? Genel Özellikleri ve Tarihçesi

Tarih boyunca yıldızlar insan hayatında önemli bir yere sahip olmuşlardır. Yıldızlar, kimi zaman yol gösterici olmuşlardır kimi zamansa seyirlik güzellikler olarak düşünülmüşlerdir. İnsanlara çok uzakta olmasına rağmen her zaman hayatlarının bir parçası haline gelmiştir. Öyle ki kayan yıldızlara, parlayan yıldızlara hep bir anlam yüklemişlerdir.

Özellikle astroloji bilimine ilgili olanlar yıldızlar hakkında yeni şeyler öğrenmeyi ve onları daha yakından tanımayı oldukça severler. Yıldızlar genel olarak insanları iyi hissettirirler. Karanlık gecelerde gözler ilk onları arar. Yıldızların insanlar üzerinde rahatlatıcı bir etkisi vardır. Gece gökyüzüne baktığımızda yıldızları görünce, sanki sevdiğimiz birinin yüzünü görmüşcesine mutlu oluruz.

[renkbox baslik="Gökada (Galaksi) Nedir? Türleri ve Özellikleri Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/gokada-galaksi-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/01/galaksi-gokada-nedir-turleri-ve-ozellikleri.jpg" renk="siyah" yenisekme="evet"][/renkbox]

Yıldızlar gerek ülkemizde gerekse dünyada yakından incelenen gök cisimleri olup, bilimsel alanlarda büyük önem arz eder. Yıldızlar hakkında öğrenileceklerin sonu olmadığından her zaman ilginç bir konu olarak yerini koruyacaktır. Bilgihanem.com okurları için hazırladığımız bu yazıda, yıldızlar hakkında genel bir bilgiye sahip olacaksınız. 

Yıldız Nedir?

Yıldız; gökyüzünde bir nokta olan ancak karanlıkta parladığı için görülebilen, çoğunlukla hidrojen ve helyumdan oluşan bir plazma bütünü olarak tanımlanır. Yıldızların sıcaklıkları 3000 ºC ile 50000 ºC arasında değişebilmektedir. Güneş ise yüzey sıcaklığı yaklaşık 6000 ºC sıcaklıkta olan sarı renkli bir yıldızdır. Yıldızların tayfları yani türleri ise oldukça geniştir. Genel olarak O, B, A, F, G, K ve M harfleriyle sembolize edilirler. 

Yıldızların Genel Özellikleri Nelerdir?

Yıldızlar kütle, sıcaklık ve büyüklük bakımından çok çeşitlidirler. Yıldızların renkleri de sıcaklıklarına bağlı olarak değişirler. En yüksek sıcaklıktaki yıldızın rengi mavi iken en düşük sıcaklıktaki yıldızın rengi ise kırmızıdır. Yıldızların anakol, beyaz cüceler, siyah cüceler, nötron yıldızları, devler, süperdevler, pulsarlar ve karadelikler olmak üzere birçok çeşidi vardır. Gökyüzünde Nebula denilen yıldız toplulukları bulunur. Bu topluluklardan yaklaşık 2 milyon tane olduğu düşünülmektedir. Bu topluluklardan biri de hepimizin bildiği ve bizim güneş sistemimizin de içinde bulunduğu Samanyolu'dur. 

Yıldızların Uzaklığı

Yıldızların uzaklığını ölçmek için Bassel metodu kullanılır. Bu metod ile yıldızların uzaklığı ilk defa 1838 yılında ölçülmüştür. Bu metod doğrultusunda en yakın yıldız olan Proxima Centauri'nin ışığının bize ulaşması 4 yıl sürmektedir. En uzak yıldızların ışığının bize ulaşması ise binlerce yıl sürebilmektedir. 

Yıldızların Hareketi

Gökyüzüne baktığımızda yıldızların hareket ettiğini düşünürüz. Bunun sebebi Dünyamızın hareketidir. Dünyamız hem kendi hem de Güneş etrafında döndüğü için bazı sabit yıldızları hareket ediyormuş gibi görürüz. Ancak bunun yanında bazı yıldızlar da gerçekten hareket eder. Bunlar aslında birer gezegendir.

Yıldızların Büyüklüğü

Yıldızlar bizden çok uzak oldukları için gökyüzünde bir nokta gibi görünürler ve bu yüzden gerçek büyüklüklerini tespit etmek çok güçtür. Bilim adamları eskiden bu konuda hiçbir fikir üretemezken, teleskoplar üzerinde geliştirilen bir yöntem sayesinde artık yıldızların büyüklükleri hakkında bir bilgiye ulaşılabiliyor. Örneğin; Betelgeuse yıldızının çapının 600.000.000 kilometre, Antares yıldızının çapının 625.000.000 kilometre olduğu biliniyor. Bunlar dev yıldız grubuna giriyor. Buna karşılık çapı 25.000 kilometre olan cüce yıldızlara da rastlanabilmektedir.

Yıldızların Yapısı

Yıldızların parlaklığı yapısına göre değişiklik gösterir. Birinci derece parlak olan 20 yıldız, daha az parlak olan 65 yıldız bulunur. Parlaklık azaldıkça yıldız sayısı artar. İnsan gözü altıncı dereceden olan yıldızları görebilmektedir.  Yapılan araştırmalarda yıldızlarda çeşitli madenlerin bulunduğu anlaşılmıştır. Genç yıldızların sıcaklıkları çok fazladır ve yapılarında bulunan madenler gaz haline geçmiştir. Bu gazlar zaman içerisinde soğur sıvı hale daha sonra da katı hale dönüşür. Sıcaklıkları düşen, gaz halden katı hale geçen bir yıldızın bu dönüşümü milyonlarca hatta milyarlar yıl sürebilir.

Yıldızların Ömrü

Yıldızların da ömrü vardır ve bu ömür yıldızın çekirdeğinin ömrü ile doğru orantılıdır. Çekirdeği tükenen yıldız patlar ve kütlesine göre ya bir kara delik, cüce yıldız ya da nötron yıldızına dönüşürler. Bu dönüşüm yeni yıldızların doğuşuna sebebiyet verdiğinden yıldızların tamamen yok olduğunu söylemek doğru değildir. Bu döngü bu şekilde devam eder.

Yıldızın parlamasının temel nedeni çekirdeğinde meydana gelen füzyon ile birlikte açığa çıkan enerjinin yıldızın içinden geçtikten sonra dışına çıkmasıdır. Güneş de orta büyüklükte bir yıldızdır. Yıldızlar zamanla tükenirler ve ısı, ışık göndermez hale gelirler. Yıldızların ömrü kütlelerine bağlıdır. Kütlesi çok olan yıldız az olan yıldıza oranla daha kısa süre yaşayacaktır.

Ancak yıldızların ömürleri en kısası dahi milyonlarca yıldan hesaplanmaktadır. Güneş'in de zamanla tükeneceği ve ısı ile ışık göndermeyeceği bilinmektedir. Bu sebeple Dünya'nın da sonunun geleceği öngörülmektedir. Ancak Güneş'in kendi kaynağının tükenmesi milyonlarca yıl sonra gerçekleşecektir. Güneş'in ömrünün yaklaşık olarak 10 milyar yıl olduğu düşünülmektedir.

Yıldız Kayması Nedir?

İnsanlık tarihinin en anlam yüklenen olayıdır. Hemen dilekler tutulur ve umutları çoğaltır. Yıldız kayması aslında bir meteor yağmurudur. Meteorlar Dünya'nın çekim alanlarına girerek atmosferde sürtünme oluştururlar. Bu sürtünmeden dolayı çok fazla ısınma gerçekleşir ve meteorun yanmasına sebep olur. Dünya'nın çekim alanına giren bu meteorlar aslında kuyruklu yıldız parçaları olup, ısınmadan dolayı yanarken ışık saçarlar.

Yıldızlar Hakkında Bilinmesi Gereken Diğer Bilgiler

Yıldızların uzaklığı, sıcaklığı, yapısı gibi genel özelliklerinden bahsettikten sonra, size genel kültür niteliğinde vereceğimiz kısa bilgilerle, az önce anlattıklarımızı pekiştirelim. Yıldızlar hakkında bilinmesi gereken diğer bazı bilgiler şöyle;

• Dünya'ya en yakın olan yıldız, Dünya'nın hayat kaynağı Güneş'tir.
• Dünya'dan çıplak gözle yaklaşık 6 milyon yıldız görülebilir.
• Dünya'dan görülen en parlak yıldızının adı Sirius yıldızı olarak bilinir.
• Yıldızların parlaklıkları kadir kelimesi ile ifade edilir. Kadri büyük olan yıldız daha az parlak iken kadri küçük olan yıldız daha parlaktır.
• Her gün 250 milyondan fazla yıldızın doğduğu tahmin ediliyor.
• Büyük yıldızlar enerjilerini daha çabuk tüketecekleri için küçük boyutlu yıldızlardan daha önce ölürler.
• Yıldızlar patlarken çok fazla ışık meydana getirirler.
• Yıldızların ışıkları sabit ve güçlüdür. Ancak ışıkları gezegenimize ulaşırken atmosfere takılırlar ve geçerken doğa olayları ile karşılaşırlar. Bu sayede biz onları titriyormuş gibi görürüz.

Yıldızların Tarihçesi

Yıldızlar ile ilgili bilimsel çalışmalar yapılmaya başlanmadığı yüzyıllarda da yıldızlar insanoğlunun dikkatini çekmişti. Babiller döneminde ilk kez takımyıldızları keşfedilmişti. Sonrasında ise yıldızlar adlandırılmaya başlandı. Yıldızlara genelde Arapça ve Latince isimler verilmeye başlandı. O dönemlerde yıldızlar daha çok mitolojiler ile ilişkilendiriliyordu. Yıldızlarda meydana gelen her hareket mitolojideki Tanrıların yaptıkları herhangi bir durum ile ilişkilendiriliyordu. Özellikle Yunan mitolojisinde yıldızlar oldukça yer sahibiydi.

[renkbox baslik="Teleskobun İcadı: Teleskop Nedir? Ne Zaman? Kim Tarafından Bulundu?" link="https://bilgihanem.com/teleskobun-icadi-teleskop-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/10/teleskobun-icadi.jpg" renk="mavi" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Yıldızlar hakkındaki ilk bilimsel çalışma Tycho Bhare isimli gök bilimcinin gökyüzündeki yıldızları tanımlaması ile oldu. 16. Yüzyıl gök bilimcileri Güneş gibi başka yıldızların ve gezegenlerin varlığı ile ilgili çalışmalar yürüttüler. Bunun sonucunda yıldızlar uzakta bulunan Güneş olarak tanımlandı. 19. yüzyıla kadar gök bilimciler tarafından yıldızlar hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için çalışmalar yürütülmüştür. 19. yüzyılda ise bir yıldızın Dünya'ya olan uzaklığı hesaplanmaya başlanmıştır. 20. yüzyılda ise yapılan çalışmalar ile birlikte yıldızlar hakkında daha farklı bilgilere ulaşıldı. Yıldızların sıcaklıkları, renkleri, yapıları ve özellikleri daha ayrıntılı bir şekilde sınıflandırıldı. Yine 20. yüzyılda yıldız çağı ölçümü de gerçekleştirildi.