Damat Ferid Paşa Kimdir? Hayatı Hakkında Bilgi

Damat Ferid Paşa Osmanlı Devleti’nde 13 ay on beş gün sadrazamlık yapmış devlet adamı ve diplomat olup kayın biraderi VI. Mehmet Vahdettin döneminde en parlak dönemini yaşamıştır. Devlet işlerinde tecrübesiz, bilgisiz ve ileri görüşlülükten mahrum olmasına rağmen, Sultan Abdulmecit’in dul kızı Mediha Sultan ile evlendiği için sadrazamlığa kadar yükselmiştir.

Sadrazamlık yıllarında Damat Ferid Paşa’nın Mustafa Kemal Atatürk önderliğindeki ulusal kurtuluş hareketine karşı olan tutumlar sergilemesi, Sevr Anlaşması’nı imzalaması, Meclis-i Mebusan’ı kapatması, Kuvay-i Milliye’ye karşılık Kuvay-i İnzibatiye ordusunu göndermesi, İngiltere yanlısı tutum izlemesi, batı özentiliğiyle milli duygulardan uzak bir yaşam sürmesi gibi nedenlerden dolayı halk arasında büyük tepki çekmiştir.

[renkbox baslik="Talat Paşa Kimdir? Hayatı ve Eserleri" link="https://bilgihanem.com/talat-pasa-kimdir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/05/talat-pasa-hayati-hakkinda-bilgi-960x560.png" renk="siyah" yenisekme="evet"][/renkbox]

Beş kez geldiği sadrazamlık yıllarında hem iç hem de dış ilişkilerde yaptığı hatalarla da istifaya zorlanmış ve tüm görevlerinden ayrılmıştır. Son olarak Kurtuluş Savaşı’ndan sonra Yüzellilikler listesine konularak vatan haini ilan edilmiş ve ailesiyle birlikte yurt dışına kaçmıştır. Bu makalemizde Damat Ferit Paşa’nın Osmanlı Devleti’nde bıraktığı izleri, yaptığı çalışmaları, yaşamını ve vatan hainliğine kadar uzanan yolculuğunu sizlerle paylaşacağız.

Damat Ferid Paşa Kimdir?

Damat Ferid Paşa Osmanlı Devleti’nin son sadrazamlarından olup diplomat ve devlet adamıdır. Kurtuluş Savaşı’na karşı oluşu ve vatan haini ilan edilmesiyle bilinmektedir. Vatan ve millet duygularından kendini tamamen arındırmış ve kozmopolit bir yaşam stili benimsemiş olması da yakın çevresi tarafından eleştiri konusu olmuştur.

Damat Ferid Paşa’nın Hayatı

Damat Ferit Paşa 1853 yılında İstanbul’da Arnavutlu mütercim Hasan İzzet Efendi’nin oğlu olarak dünyaya gelmiştir. Hariciye Teşkilatı’nda görev yapan Damat Ferit Paşa, Paris, Berlin, Londra ve Petersburg elçiliklerinde katiplik de yapmıştır. Hayatında dönüm noktası olan olay ise 1885 yılında Sultan Abdülmecit’in kızı Mediha Sultan ile evlenmektir. Mediha Sultan, Vahdettin’in kız kardeşi olup, Damat Ferit Paşa’nın saraya damat olarak girmesine vesile olan kişidir. Bu evliliğin ardından Damat Ferit Paşa üç yıl içinde vezir olmuş ve paşalığa kadar yükselmiştir.

Kısa bir dönem İttihat ve Terakki Cemiyeti’nde yer alan Damat Ferit Paşa çok geçmeden cemiyete tam zıt fikirde olan Milli varlığa zararlı cemiyetlerden olan Hürriyet ve İtilaf Fırkası’nın kurucularından biri olmuştur. 11 Kasım 1911 tarihinde kurulan Hürriyet ve İtilaf Fırkası, liberal ve dış politikada İngiltere hayranı bir tutum izlemiştir. 25 Kasım 1911’den 1912 tarihine kadar Damat Ferit Paşa fırkada başkanlık görevi yapmıştır. O yıllarda Balkan Savaşları’nın tüm dünyada etkin olması üzerine Damat Ferit Paşa, savaşı sonlandırması için gönderilmek istense de, dönemin sadrazamı Kamil Paşa, bu duruma “bu adam delidir” diyerek karşı çıkmıştır.

Damat Ferid Paşa’nın Sadrazamlık Dönemi

Damat Ferit Paşa’nın kayın biraderi olan VI. Mehmet döneminde sadık bir kişi olarak anılmış, Tevfik Paşa kabinesi istifa ettiği dönemlerde sadrazam olmuş ve hükümeti İzmir’in Yunanlılar tarafından işgal edildiği 15 Mayıs tarihinde istifa etmiştir. Ancak aynı gün içinde kabineyi tekrar kurmakla görevlendirilmiştir. Sonrasında ise Paris Barış Konferansı sırasında Türk tarafının gördüğü şiddet ve baskılara dayanamayıp, 20 Temmuz günü tekrar görevden ayrılmak istemiş fakat ertesi gün üçüncü kez başbakanlığa getirilmiştir.

O yıllarda toplanan Sivas Kongresi neticesinde Müdafaa-yı Hukuk, Anadolu’da yönetimi ele geçirmiş ve Damat Ferit Paşa istifa etmiştir. Damat Ferit’in istifasının ardından ertesi gün Ali Rıza Paşa hükümeti kurulmuş ve genel seçim yapılmasına karar verilmiştir.

Damat Ferit Paşa 4 Mart, 19 Mayıs, 21 Temmuz 1919, 5 Nisan, 31 Temmuz 1920 tarihlerinde pek çok kere sadrazamlık görevine getirilmiş ve bu sırada da İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne karşı politika izlemiştir. Özellikle İstanbul’un işgali sırasında İtilaf Devletleri’ni memnun etmeye yönelik tutum izlemiştir. En son İngiltere yanlısı politikalar izlemesi ve 90.000 sandıklı cephanenin denize döktürülmesini emretmesi üzerine halk tarafından büyük tepki ile karşılanan Damat Ferit Paşa, Boğazlıyan kaymakamı Kemal Bey’i idam ettirmiştir.

Öte yandan Damat Ferit Paşa, Kuva-yi Milliye Cemiyetine karşı Kuva-yi İnzibatiye’yi kuran ve devletin düşmanlar tarafından bölünmesini amaçlayan Sevr Anlaşması’nı imzalama yanlısı tutum izlemiştir. Mustafa Kemal ve arkadaşlarının da bulunduğu pek çok İttihatçıyı idam ettirmeye çalışmasının üzerine de tepkiler artmış ve Damat Ferit Paşa istifaya zorlanmıştır. 10 Ağustos 1920’de Sevr Anlaşması’nı imzalanmasını sağlayan Damat Ferit Paşa, İstanbul Hükümeti ve TBMM’nin uzlaşması aleyhinde yaptığı çalışmalar ve İngiliz baskıları sonucunda 17 Ekim 1920 tarihinde görevden ayrılmıştır.

Damat Ferid Paşa’nın Kişisel Yaşamı

Damat Ferit Paşa’nın kişisel yaşamına dair bilgiler yakın çevresi tarafından çoğu kez anlatılmış ve eleştirilmiştir. Özellikle sadrazam Tevfik Paşa, Damat Ferit Paşa hakkında alafranga bir yaşam stiline sahip olduğu, evinde Rum hizmetçiler çalıştırmaya başladığını ve Müslümanlık karşıtı bir tutumu olduğunu belirtmiştir.

[renkbox baslik="Mithat Paşa Kimdir? Hayatı ve Eserleri" link="https://bilgihanem.com/mithat-pasa-kimdir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/10/mithat-pasa-kimdir-hayati-ve-eserleri.jpg" renk="gri" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Sultan Vahdettin’in kızı Sabiha Sultan Damat Ferit Paşa’nın yakın çevresinde tanık olduğu hayatını anlatırken ağır bir dille eleştirmiş ve sarayda lüks içinde bir yaşam sürdüğü eşi Mediha Sultan ile birlikte smokin ve dekolteli tuvaletler giyerek pek çok davete katıldıklarını belirtmiştir. Ayrıca bu davetlerde gösteriş yapmak için özel hazırlıklar yaptıklarını anlatmıştır. Bu sırada saray dışında süren ulusal mücadeleye de soğuk durmuş ve düzenlediği organizasyonlarla milli duygulara ne kadar yabancı olduğunu ispatlamıştır.

Damat Ferid Paşa’nın Ölümü

Damat Ferit Paşa Milli Mücadele’nin zaferle sonuçlanması üzerine 21 Eylül 1922 tarihinde ailesi ile birlikte Fransa’ya kaçmış ve oraya yerleşmiştir. Ömrünün geri kalan kısmını Avrupa’da geçiren Damat Ferit Paşa, 6 Ekim 1923’te Fransa’nın Nice şehrinde yaşamını yitirmiştir.