Sağlık için birçok yararı bulunan bu bitki başta Çin ve Hindistan olmak üzere dünyanın birçok ülkesinde adeta bir şifa kaynağı olarak kabul edilir. Geçmişi oldukça eskiye dayanır. Yaklaşık 3000 yıldır çeşitli rahatsızlıkların iyileştirilmesinde kullanılmaktadır. Bu bitki öylesine mucizevidir ki Çinliler onu “hayat çeşmesi” olarak nitelendirmişlerdir. Ayrıca adının Çincedeki anlamı “gençlik pınarı”dır.
Bir efsaneye göre; Li Ching-Yun adındaki bir herbalist bu bitkiyi düzenli kullanarak 197 yıl hayatta kalmıştır. Yine uzun ömürlü hayvanlardan olan fillerin Sri Lanka’da her gün bu bitkinin yapraklarını yediği gözlemlenmiştir. Onların uzun yıllar hayatta kalması da bu bitkiye bağlandığı için gotu kola birçok kültürde uzun yaşamın simgesi haline gelmiştir.
[renkbox baslik="Kediotu Nedir? Nasıl Kullanılır? Faydaları ve Yan Etkileri Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/kediotu-nedir-nasil-kullanilir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2019/02/kediotu-nedir-nasil-kullanilir-faydalari-yan-etkileri-nelerdir.jpg" renk="pembe" yenisekme="evet"][/renkbox]
Bitki üzerine yapılan bazı araştırmalar faydalarını doğrular niteliktedir. Bu nedenle Asya ülkelerinde özel bir statüye sahiptir. Dolaşım sisteminden cilde, sakinleştirici etkisinden hafıza güçlendirmesine kadar çeşitli faydalarıyla insanların dikkatini çekmektedir.
Gotu Kola Nedir?
Hydrocotile Asiatica - Centella Asiatica Latince adıyla bilinen ve Apiaceae familyasından gelen zarif ve yuvarlak biçimli yaprakları bulunan, sürüngen bir bitki türüdür. Bir diğer adı, Sentella bitkisidir. Sinhalese dilinde gotu konik ve kola yaprak anlamına gelmektedir. Bu bitkinin ana vatanı Hindistan, Endonezya, Çin ve Güneydoğu Asya’dır. Tropik veya yarı tropik iklimleri sevip yine genellikle Hindistan, Sri Lanka, Madagaskar, Güney Afrika’da yetişir. Bataklık sınırları ve çevresinde görülür. Dünyada çoğu yerde yetişebilen bitki hemen her yerde kolayca bulunabilir.
Uzun ömürlü ve ince yapılı olan bu bitkinin yaprakları zayıf saplarının üzerinde büyür ve şekli böbrek ile insan beynine benzetilir. Toprağın veya kenarında yetiştiği bataklığın yüzeyini kaplar. Karanlık ve gölgeli yerlerde üç gün içinde büyür, elle toplanır. Yapraklarının tadı ve kokusu olmamasına rağmen Vietnamlılar, Taylandlılar ve Malezyalılar salatalarında bu bitkiyi kullanırlar. Ayrıca Sri Lanka bölgesinde köri baharatı içine konulan yeşil bitkilerden biridir.
Yukarıda da belirttiğimiz gibi çok eski zamanlardan beri bilinen bu bitki 1880’li yıllarda Fransa’da şifalarıyla gündeme gelmiştir. Bu şifalı bitkinin farklı kültürlerde değişik isimleri bulunmaktadır. Örneğin Hint Ayurvedik tıbbındaki karşılığı brahmi yani “Brahman’ın bilgisini getirmek” anlamına gelen kelimedir.
Hindistan bölgesinin alt kıtasında gelişen antik bir sağlık sistemi olan Ayurveda tıbbının uygulayıcıları çeşitli sağlık sorunları yaşayan birçok hastaya bu bitkiyi kullanmalarını tavsiye etmiştir. 2. Dünya Savaşı sonlarına kadar Birleşik Devletler’de pek tanınmayan gotu kola bitkisi o dönemlerde Çinliler ve Amerika hekimleri tarafından da önerilmiştir.
Günümüzde ise Batıda her geçen gün popüler olan bu bitkinin küçük ve pembe tonlarında açan çiçekleri vardır. Bileşiminde triterpen asit ve esterleri, uçucu yağlar, asitik asit, madekasik asit, termino folik asit ve hidroksilin gibi kimyasalları barındırır.
Bitki yetiştiği topraktan ağır metalleri emebilme özelliğine sahip olduğu için kullanılan toprağın organik olması veya ağır metalleri içermemesine dikkat edilmelidir. Köklerinde bakır, yapraklarında ise manganez ve kurşunu biriktirir.
Gotu Kola Nasıl Kullanılır?
Yüzyıllardır bilinen iyileştirici etkileriyle gotu kola çeşitli şekillerde kullanılabilir. Diğer bitkisel gıda takviyelerinde olduğu gibi bunda da kalite, tazelik ve etki çok önemlidir. Tedarik edildiği yer de önemli bir husustur. Bu bitkiyi kapsül, tentür ve ciltte kullanılmak üzere krem, merhem, losyon, jöle halinde bulmak mümkündür.
Bunun dışında salatalara veya sebze sularına eklenerek de kullanılabilir. Hafif acımsı bir tadı vardır. Genellikle kök ve yaprak kısımları kullanılan bitkinin yapraklarını demleyerek çay olarak tüketmek veya bir bardak su içerisine katmak da ondan yararlanmak için iyi bir yöntem olabilir. Gotu kola bitkisi, Sri Lanka’da pirinç ve köriyle karıştırılırken; Hintlilerin yaz aylarında içtiği Thandaayyee’nin içinde bulunur.
Gotu Kolanın Faydaları Nelerdir?
Ömrü uzattığına inanılan mucizevi bir bitki olan gotu kola antioksidan, antimikrobik ve iyileştirici özellikleriyle insan vücuduna sayısız faydalar sağlamaktadır. Bunlardan bazılarına göz atacak olursak:
- Yapısında K vitamini, magnezyum ve sodyum bulunur.
- Dolaşım sistemine olumlu etkileri vardır.
- Ayurveda tıbbında yaşlı kişilerde sinirlerin yenilenmesi, zihinsel açıklık ile hafızayı güçlendirmek amacıyla kullanılmış ve başarılı olunmuştır.
- Unutkanlığın yanında konsantrasyon problemlerine de iyi gelir.
- Kansızlık, bronşit, yüksek tansiyon, kolesterol ve dizanteri gibi rahatsızlıklara iyi gelmektedir.
- Çinliler yüksek ateşin ve bazı solunum rahatsızlıklarının iyileştirilmesinde bu bitkiyi tercih etmişlerdir.
- Derideki problemler için ise 19. yüzyılda Amerikan eklektrik hekimleri tarafından kullanılmıştır.
- Çin’de uzun zamandır beyin fonksiyonlarını düzeltici aynı zamanda kuvvetlendirici olarak tercih edilir.
- Cüzzam (lepra), kanser, çeşitli cilt sorunları, ankilozan spondilit, romatoid artrit (eklem iltihabı) ve basur (hemoroid) gibi hastalıklara iyi gelir.
- Zihinsel (mental) fonksiyonları artırmaya yardımcı olur.
- Ödemlerin atılmasına ve aşırı kilo problemi olanların kilo vermesine yardımcı olur.
- Göğüste biriken yağ kistlerinin atılmasını kolaylaştırır.
- Saç ve tırnak oluşumunu önemli ölçüde destekler.
- Saçlara canlılık, yumuşaklık ve güç sağlarken dökülmeleri azaltır.
- Adet dönemi öncesi sendromlara faydalıdır.
- Sivilcelere iyi gelir.
- Fiziksel ve zihinsel yorgunluğa iyi gelir, stresi azaltır.
- Kılcal damar ve kan dolaşım bozuklukları sonucu ortaya çıkan şişkinliği azaltıp tüm damarların güçlenmesini sağlar.
- Kanın bacaklarda toplanmasıyla meydana gelen kronik toplardamar yetmezliği ve varis tedavisinde kullanılır.
- Merkezi sinir sistemini desteklemek amacıyla kullanılabilir.
- Ağızda oluşan aft gibi enfeksiyonlara karşı koruma sağlar.
- Yatağa bağlı yaşayan hastalara iyi gelir.
- Bacaklarda ağırlık, kramplar, şişkinlik ve karıncalanma gibi şikayetleri azaltmaya yardımcı olur.
- Eklem ağrıları, deri ve bağdaki sertleşmeyle kendini gösteren sklerodermanın bazı belirtilerini yatıştırmaya yardımcı olur.
- Baş üstündeki enerji merkezi olan ve beynin sağ ve sol lobları arasındaki dengeyi geliştirdiğine inanılan Hindistan’da meditasyona yardımcı olur.
- Göz damlası olarak kullanıldığında gözde oluşan enfeksiyonları azaltır ve göz kuruluğunu gidermeye yardımcı olur.
- Kemiklerdeki kolajen ve bağ dokuyu destekler.
- Sedef hastalığına iyi gelir. Bu hastalıktan kaynaklanan hafif yara ve kırmızı lekelerin tedavisinde bu bitkiden yapılan merhemler etkili olmaktadır.
- Vücuttaki lenf sistemini aktifleştirir ve vücut atıklarını ter, idrar ve dışkı olarak atmaya yardımcı olur.
- Alzheimer hastalığının tedavisinde kullanılabilir.
- Selülitlere iyi gelir.
- Anksiyete ve depresyona iyi bir çözüm olabilir.
- Hücre zarı üzerinde olumlu etkilere sahiptir.
- Endişe ve kaygıyı gidermeye yardımcıdır.
- Yapılan araştırmalarda kültür tümör hücrelerini yok ettiği ve büyümesini yavaşlattığı görülmüştür.
- Vücuttaki serotonin ve dopamin miktarlarını artırır.
- Doku gelişimindeki çeşitli aşamalara olumlu etkisi vardır.
- Mide ülserine iyi gelir.
- İkinci ve üçüncü derecede yanıkların ve ameliyat izlerinin iyileşmesinde etkilidir. İyileşme süresini kısalttığı gibi oluşabilecek izleri yok eder. Bunu da içerdiği üç ana etken maddeden biri olan asiaticoside sayesinde yapar.
- Yapraklarında bulunan madde yaşlandırmayı geciktirir.
- Diyabet (şeker) hastalığından kaynaklanan damar bütünlüğünün bozulmasını önler.
- Kalp sağlığına faydalıdır.
- E vitamini etkinliğini artırır.
- Cilt dokusunun yenilenmesine yardımcı olur.
- Ciltte oluşan çatlakları gidermeye yardımcı olur.
- Cildin sağlıklı ve güzel görünmesini sağlar.
- Cilt yumuşaklığı ve esnekliğini sağlar.
- Bu bitkinin faydalarından krem ve jelle masaj yaptırarak yararlanmak da mümkündür.
Gotu Kolanın Yan Etkileri Nelerdir?
Doğru şekillerde ve belli bir düzenle kullanıldığında çok fazla yan etkiye rastlanmayan bu bitkinin hamilelerde ve emzirme dönemlerinde kullanılması önerilmez.
[renkbox baslik="Kuzukulağı Nedir? Nasıl Kullanılır? Faydaları ve Yan Etkileri Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/kuzukulagi-nedir-nasil-kullanilir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2019/02/kuzukulagi-nedir-nasil-kullanilir-faydalari-ve-yan-etkileri-nelerdir-1024x597.jpg" renk="mor" yenisekme="hayir"][/renkbox]
Hiçbir hastalığın tedavisinde ilaç yerine geçmediği unutulmamalıdır. Bazı hastaların doktoruna danışmadan bitkiyi kullanması önerilmez. Özellikle karaciğerinde problem olan veya karaciğer rahatsızlığı geçirmiş kişiler bu bitkiyi kullanmamalıdır.
Bununla birlikte az rastlanan bir durum da olsa bu bitki fazla miktarda kullanıldığında mide bulantısı vb. durumlar görülmüştür. Deride kullanıldığında kızarıklık ve kaşıntıya neden oluyorsa kullanılmamalıdır. 65 yaşını geçmiş bireylerde daha düşük dozda tüketilmelidir.
Diyabet ilaçları, statin ve sedatif grubuna giren ilaçlarla birlikte alınması sakıncalı olabilir. Yakın zamanda ameliyat geçirecek olanların da bitkiyi kullanmamaları tavsiye edilir.
