Mescid-i Haram Hakkında Bilgiler; Nerededir, Mimarisi ve Tarihçesi

Mescid-i Haram, Müslümanların kutsal mekanı olan ve hem namaz kılarken yöneldikleri hem de hac döneminde giderek tavaf ettikleri Kabe’yi de içine alan mescittir. Türkçedeki karşılığı, “Hürmet Gösterilen Mescit” tir. Zannedildiğinin aksine Kabe’ye de Mescid-i Haram denmez, bu yanlış bir genellemedir.

Dünya üzerinde inşa edilen ilk mescit olduğu kabul edilen Mescid-i Haram, Kuran-ı Kerim’de 16 ayette geçmektedir. Diğer adı ise “Harem-i Şerif” tir. Mescid-i Haram ilk inşa edilen mescit olmasına rağmen Müslümanların kıblesi ilk önceleri Mescid-i Aksa idi. (Hz. Muhammed (SAV), Mescid-i Aksa’nın, Mescid-i Haram’dan 40 yıl sonra inşa edildiğini bir hadisinde belirtmiştir).

[renkbox baslik="Umre Nedir? Nasıl Yapılır?
" link="https://bilgihanem.com/umre-nedir-nasil-yapilir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/02/umre-nedir-nasil-yapilir.jpg" renk="kahve" yenisekme="evet"][/renkbox]

Ancak Hz. Muhammed (SAV) bir gün Müslümanlara namaz kıldırırken, Cebrail (as) aracılığıyla kendisine inen ayette artık kıblenin Mescid-i Aksa değil; Mescid-i Haram olduğu Allah tarafından belirtilmiştir. O ayetin tamamı şöyledir: “Hem her nereden yola çıkarsan (namazda) hemen Mescid-i Haram'a doğru yüzünü çevir. Bu emir şüphesiz hak, Rabbinden olduğu gerçektir. Allah yaptıklarınızdan habersiz de değildir” (2 – 149)

Mescid-i Haram Nerededir?

Mescid-i Haram Mekke’de bulunmaktadır. Hürmetli Mescit adıyla da bilinen Mescid-i Haram, Kabe'nin bulunduğu alanı kapsayan, büyük mescittir. Zemzem Kuyusu da Mescid-i Haram’ın içindedir ve bu kuyunun Kabe’ye uzaklığı 20 metredir. Bir diğer adı Harem-i Şerif olan Mescid-i Haram, yeryüzünün ilk mescididir.

Mescid-i Haram’ın Mimarisi

Dikdörtgen şeklinde benzeyen Mescid-i Haram’ın kenarları 164 - 166 – 108 ve 109 metre uzunluğundadır. Bu duvarlarda bulunan kapıların sayısı toplamda 19’dur. Ayrıca bu duvarlara 92 kubbe ve 9 minare inşa edilmiştir. Aslında bu duvarlar Hz. Ömer (ra) dönemine kadar yoktu. Sınırı belirlemek isteyen Hz. Ömer (ra) , Mescid-i Haram’ın etrafını duvarlarla çevrelemiş, ördürdüğü bu duvarlar daha sonra pek çok yeniliğe ve onarıma uğramıştır.

Kapılardan biri ile (Benu Şeybe Kapısı), Kabe arasında bir kubbe inşa edilmiştir. Hz. İbrahim’in ayak izinin olduğu taş buradadır. Ayrıca kuzeybatıya bakan duvarın hemen karşısında hilal şeklinde inşa edilmiş mermerden bir duvar vardır. Bu hilal duvarın adı El-Hatim’dir. Bazı kaynaklarda ismi El Hicr olarak da geçmektedir.

Müslümanların Mescid-i Haram’dayken Kabe’yi tavaf ettikleri mermer döşeli alana metaf ismi verilir. Ayrıca yukarıda bahsettiğimiz gibi Zemzem Kuyusu da Mescid-i Haram’ın içinde bulunmaktadır ve bu kuyu Kabe’nin 20 metre doğusunda, Hacer-ül Esved’in karşısındadır. Mescid-i Haram yaklaşık 190 bin metrekarelik bir alanın üzerinde kuruludur.

Çatı katı sahası ise yaklaşık 61 bin metrekaredir. Mescid-i Haram’ın dışında da kendisini çevreleyen yaklaşık 88 bin metrekarelik bir namaz alanı bulunmaktadır. Ancak hac dönemlerinde bu devasa alan bile yetersiz kalmaktadır. Mescid-i Haram’ın içinde ve çevresindeki bu namaz alanında aynı anda yaklaşık 1 milyon kişi namaz kılabilmektedir. Mescid-i Haram’daki 9 minareden her birinin yüksekliği yaklaşık 89 metredir. Bu yükseklik hemen hemen bir futbol sahasının uzunluğu kadardır.

Mescid-i Haram’ın içinde bulunan Kabe’nin kapladığı alan ise yaklaşık 145 metrekaredir. Kabe’nin kenar uzunlukları 11 ve 12 metre iken, yüksekliği 13 metredir. Duvar kalınlığı 1.25 metre olan Kabe’nin, temel genişliği ise 1.5 metredir. Kabe’nin duvarlarının dış yüzeyinde 1614 adet taş bulunmaktadır ancak üzerine serilen örtü sebebiyle bu taşlar görünmemektedir. Bazı kaynaklara göre Kabe’nin etrafındaki alanlarda 300’den fazla peygamberin mezarı vardır ancak bu mezarlardan hiç birinin yeri belli değildir.

Mescid-i Haram’ın Kapıları Nelerdir?

Kendisini çevreleyen duvarlarda toplamda 19 tane kapıya sahip olan Mescid-i Haram’ın her kapısının ayrı bir ismi ve ayrı bir özelliği vardır. Şimdi size bunların listesini sunacağız.

Kuzey Duvarı Üzerindeki Kapılar: Mescid-i Haram’ın kuzey duvarı üzerinde toplam 5 kapı bulunmaktadır. Bunlar;

• Bab-ül Kutbi
• Bab-üs Sidde
• Bab-üz Ziyade-i Nedve
• Bab-üd Deribe
• Bab-ül Icle

Güney Duvarı Üzerindeki Kapılar: Mescid-i Haram’ın güney duvarı üzerinde toplam 7 kapı bulunmaktadır. Bunlar;

• Bab-üs Safa
• Bab-ü Mücahid
• Bab-ü Ümmü Hani
• Bab-ü Bazen
• Bab-ü Bağle
• Bab-ü Ceyyad
• Bab-ü Medrese-i Şerif Aclan

Doğu Duvarı Üzerindeki Kapılar: Mescid-i Haram’ın doğu duvarı üzerinde toplam 4 kapı bulunmaktadır. Bunlar,

• Bab-ün Nebi: (Hz. Muhammed (SAV), eşi Hz. Hatice’nin evine sürekli bu kapıdan gittiği için ve Hz. Muhammed (SAV) bir nebi peygamber olduğu için bu kapıya, “Nebi’nin Kapısı” manasında Bab-ün Nebi adı verilmiştir)
• Bab-ü Ali
• Bab-üs Selam: Diğer adı Bab-ü Beni Şeybe’dir. Hac için Mekke’ye giden halifeler, Mescid-i Haram’a bu kapıdan girerlerdi.
• Bab-ül Abbas

Batı Duvarı Üzerindeki Kapılar: Mescid-i Haram’ın batı duvarı üzerinde toplam 3 kapı bulunmaktadır. Bunlar,

• Bab-ü İbrahim: Diğer adı Bab-ül Hayatın’dır.
• Bab-ül Ümer
• Bab-ü Harüra: Kabe’yi tavaf eden Hacılar en son bu kapıdan çıktıkları için “Bab-ü Veda” adıyla da anılmaktadır.

Mescid-i Haram’ın Tarihçesi

Mescid-i Haram’ın hangi tarihte inşa edildiği tam olarak bilinmese de Hz. Adem (as) ve Hz. Havva döneminde inşa edildiği tahmin edilmektedir. Kabe ise Hz. İbrahim (as) tarafından Mescid-i Haram’ın içine inşa edilmiştir. Bazı İslam kaynaklarına göre Kabe aslında Hz. İbrahim’den çok önce inşa edilmiştir.

[renkbox baslik="Mevlid-i Şerif Nedir? Nasıl Okunur, Ne Zaman, Kim Tarafından Yazılmıştır?
" link="https://bilgihanem.com/mevlid-i-serif-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/12/mevlid-nedir-nasil-okunur-ne-zaman-kim-tarafindan-yazilmistir.jpg" renk="yesil" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Ancak tahrip olup yıkılan Kabe’nin yeri yüzyıllar boyunca bulunamamış, ta ki Hz. İbrahim’e (as) Allah (c.c.) tarafından yerinin bildirilmesiyle tekrar inşa edilmiştir. Kabe yapılırken Hz. İbrahim (as)’in üzerine çıktığı taşa, ayak izi çıkmıştır ve günümüzde Mescid-i Haram’ı ziyaret eden Müslümanlar bu ayak izini görebilmektedir.