Öncelikle pestisit teriminin çok geniş bir alanı kapsadığına, bitkiler için faydalı fakat insan için oldukça zararlı maddeler olduğuna değinerek konumuza başlayalım. Zaman zaman bu kelimeyi bir yerlerde okumuş veya duymuşsunuzdur. Peki, nedir bu pestisit? Pestisit; böcek, yabani ot, mantar, küf, kemirgen öldürücü gibi etkileri olan, son derece tehlikeli kimyasal maddelerdir. Genellikle tarım alanında kullanılır. Çünkü yetiştirilen ürün başta yabancı otlar olmak üzere zararlı organizmalardan korunmak istenmektedir.
Pestisit; böcek, yabani ot ya da küf öldürücü kimyasal maddelerin tamamına verilen isimdir. Çok eski tarihlere kadar kullanım geçmişi olan pestisitler, organik kimyanın gelişmesiyle beraber oldukça güçlü bir içeriğe sahip oldular. Bilhassa tarım sahasında kullanımı oldukça geniş olan pestisit, Türkiye gibi tarım merkezli ülkeler için önemlidir. Türkiye’de tarım ürünlerinin yaklaşık üçte biri tarımsal hastalıklar nedeniyle yok olmaktadır.
[renkbox baslik="Fosfor Nedir? Özellikleri, Kullanım Alanları ve Çıkarıldığı Yerler" link="https://bilgihanem.com/fosfor-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/04/fosfor-minerali-hakkinda-bilgi.jpg" renk="kirmizi" yenisekme="evet"][/renkbox]
Genel tabloya bakıldığında 250-300 civarı hastalık dikkat çekmektedir. Bu hastalıkların her biri için pestisit önemlidir. Kullanımı kesinlikle gerekli olan pestisit hem insanlar için hem de çevre için bazı olumsuz etkilere sahiptir. Bu olumsuz etkiler için gerekli önlem alınmadığı sürece can kaybına dahi rastlanılabilir. Kaliteli, güvenilir ve kesinlikle birikme yapmayan pestisit kullanımı yapılmalıdır. Özellikle iş sahası pestisit olan kişilerin, gerekli tedbiri almamaları durumunda vücutlarında bu birikmeye denk gelinebilir.
Pestisit Nedir?
Zararlı böcekleri, hastalıkları ya da farklı organizmaları engellemek, etki alanlarını kısıtlamak için kullanılan kimyasal ilaçların tümüne pestisit adı verilir. Yetiştirilen tarım ürünlerinin veya bitkilerin herhangi bir organizmadan korunabilmesi için pestisit çeşitlerinden muhakkak biri kullanılır. Bu kullanım esnasında, ilacın yararıyla beraber zararı olduğu da unutulmamalıdır.
Yapılan araştırmalara göre her yıl yaklaşık 2,5-3 milyon insan pestisit kimyasalları nedeniyle hayatını kaybetmektedir. İçerik olarak farklı sınıflandırmaları olsa da genel görevi aynı olan ilaçlara, insan kullanımına verilmesi ve kolayca temin edilebilmesi nedeniyle rahatça ulaşılabilmektedir. Oldukça uygun fiyatları olan pestisitler, bitki iletim demetlerinde uzun süre kalıcılık sağlayarak etki ederler.
Pestisit Çeşitleri Nelerdir?
Yaklaşık olarak yedi çeşit pestisit tür bulunmaktadır. Etkiledikleri zararlı organizma türü, etki süreleri, görünüşleri ve fiyatlarına göre farklılık gösteren bu çeşitler, farklı niteliklere sahiptirler. Az önce de dediğimiz gibi, pestisit çok geniş bir topluluğu içermektedir. Virüs, bakteri, mantar, böcek ve daha birçok mikrooorganizma pestisitler sayesinde önlenebilmektedir. En çok kullanılan pestisir çeşitleri şunlardır:
- İnsektisitler; Böceklere karşı kullanılan pestisit çeşitleridir. Hedeflenen zararlı böceğin sinir sistemine müdahale ederek onları öldürür. Kendi içerisinde klorluhidrokarbon yapısındaki insektisitler ve organik fosforlu insektisitler olarak ikiye ayrılmaktadır. Birinci grup, içerisindeki klor sayısına göre yine başka sınıflara ayrılmaktadır. Böceklere etki eden insektisit içindeki maddeler doğada bozulmadan çok uzun yıllar kalabilirler. Besin zinciri yoluyla da diğer canlılara ve insanlara aktarılırlar. Söz konusu maddeler insanın vücudunda birikerek kanser riskini artırmaktadır. Klorluhidrokarbon yapısındaki insektisitlerin kullanımı bazı ülkeler tarafından yasaklanmıştır. Organik fosforlu insektisitler ise böceklerdeki kolinesteraz enzimini inhibe ederek etki göstermektedir.
- Herbisitler; Zararlı ve kalabalık yani yabancı otları yok etmek için tercih edilirler. Daha çok bitkilerin etrafını sarıp böceklenmeye neden olan bitkileri yok eden pestisit çeşididir. Bildiğiniz gibi bazı yabancı otlar öyle hızlı ve geniş alanı kapsayacak şekilde büyürler ki, asıl olan tarım ürününün gelişimi negatif yönde etkilenir. İşte istenmeyen bu otların gelişimini yavaşlatmak veya durdurmak için tamamen organik maddelerden oluşan herbisitler kullanılmaktadır.
- Fungusitler; Ürünlerin kısa sürede bozulmasına neden olan mantarların yok olması için kullanılırlar. Bitkilerin mantar hastalığından korunarak, daha verimli yetişmesini sağlar. En çok kullanılan fungusit türü bakır bileşenli olanlardır.
- Mollusisitler; Farklı yumuşakçalar için kullanılan pestisit çeşididir. Söz konusu yumuşakçalar arasında salyangozi sümüklü böcek gibi hayvanlar bulunur.
- Rodentisitler; Kemirgen olan hayvanlar için özel olarak kullanılan pestisitlerdir. Eğer zararlılardan korunması gereken ürün örneğin buğday veya mısır gibi depolarda tutuluyorsa, öncelikle kemirgenlerden korumak için açık olan deliklerin kapatılması ve hayvanın bu bölgeye girmesi engellenmelidir. Tarlada ise kemirgenlerden korunmada işe yarayan tek kimyasal madde rodentisitlerdir. Bu maddeler kanın pıhtılaşmasını önleyerek, kemirici hayvanlarda iç kanama meydana gelmesine ve bu şekilde ölmelerine neden olmaktadır. Bunların bazıları çok zehirli olup, anında etki göstermektedir. Bu nedenle kullanımında son derece dikkatli olunmalıdır.
- Nematisitler; Nematotlar olarak bilinen çok hücreli canlıları engellemek için kullanılırlar. Nematodlara yuvarlak solucanlar girmektedir. Bunlar dünya üzerinde en fazla omurgasız barındıran hayvan şubesidir. Nematisitler ise yuvarlak solucanlarla mücadele eden pestisit çeşididir.
- Akarisitler; Bu pestisit türü ise bitkileri akarlardan korumak için kullanılan pestisit çeşididir. Bu maddenin kimyasal bileşeni benzin benzoattır. Daha çok tarım alanında kullanılır ancak evlerde veya iş yerlerinde de akarları yok etmek için tercih edildiği bilinmektedir.
Pestisitin Özellikleri Nelerdir?
Çok fazla çeşidi olmakla beraber yaklaşık yedi tanesi çok sık kullanılan pestisitler, bitkilerin zararlı olan tüm organizmalardan temizlenmesini sağlar. Bunun için her yerde rahatlıkla bulunabilmektedirler. Hem uygun fiyatlı hem de seçeneği bol olduğu için sıkça kullanılan bu ilaçlar, gerekli önlemler alınmadığında hem bitkilerde hem de insan teninde kalıcı olmaktadır.
Hızlı nüfus artışı, daha fazla gıda ihtiyacını doğurmaktadır. Bu durumda, daha önce kullanılan sahadan daha fazla ürün elde etmek, temel amaç olmuştur. Hem zararlı organizmaların varlığı hem de iklimsel sıkıntılar tarım alanlarında verimi düşürür. Buna dayalı olarak bilhassa zararlı organizmaları temizlemek için pestisitler çok faydalı olmaktadır.
Pestisitin kullanımı çok eski tarihlere dayanmaktadır. Milattan önce 1500'lü yıllarda bit ve pire gibi haşerelerden korunmak için kimyasal ilaçların yapıldığı bilinmektedir. Bugüne kadar binlerce sentetik madde patent almıştır fakat bunun yaklaşık 600 tanesinin ticari kullanımına uygunluğuna karar verilmiştir. Mantar, virüs, böcek veya ot gibi canlıları yok etmek veya üremelerini önlemek amacıyla kullanılan pestisitler, insanların besin kaynaklarına girdiğinde ölümcül sonuçlar doğurabilmektedir.
Pestisitin Zararları Nelerdir?
Göz enfeksiyonundan, sinir sitemini kilitlemeye kadar pek çok sorun çıkaran pestisitler yalnızca insanları değil, hayvanları ve bitkileri de etkilemektedir. Yapılan araştırmalarda pestisit kalıntılarının bilhassa kanser çeşitlerini hızla artırdığı ispatlanmıştır. Buna bağlı olarak bu sahada çalışanların göstermediği basit bir dikkatsizlik, birçok kişinin sağlığını tehlike altına almaktadır. Pestisit dediğimiz ilaçlar genelde sprey şeklinde ağaçlara veya yetiştirilen ürünlere sıkılır.
Bu işlem esnasında en azından ağız ve burunu kapatmaya yarayacak bir maske takılmalıdır. Elde var olan alandan daha fazla ürün elde edebilmek adına çok fazla pestisit kullanılması kişilerin ölümüne, kansere, cilt sorunlarına neden olmaktadır. Bunun yanı sıra ilaç kullanımının ardından ölen zehirli haşerelerin kuşlar tarafından tüketilmesi sonucu binlerce kuşun öldüğü de bilinmektedir.
[renkbox baslik="Asbest (Amyant) Nedir? Özellikleri, Kullanım Alanları ve Çıkarıldığı Yerler" link="https://bilgihanem.com/asbest-amyant-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/11/asbest-amyant-nedir-ozellikleri-kullanim-alanlari-ve-cikarildigi-yerler.jpg" renk="mavi" yenisekme="hayir"][/renkbox]
Pestisit kullanımının arkasından yağmurlarla toprakların yıkanması akarsuların da bu ilaçlarla karışmasına neden olmaktadır. İçme suyuna kadar insanlığı tehdit eden pestisitlerin daha sınırlı kullanılması sağlanmalıdır. Ayrıca manavlardan ya da marketlerden alınan sebze ve meyvelerin, bol su ile yıkanması biz tüketiciler için, en önemli önlemlerden biridir. Hatta bir süre sirkeli su içerisinde beklettiğiniz meyve ve sebzeler, üzerine yapışan kimyasal kalıntılardan arınacaktır.
