Her insanın yaşamını sağlıklı bir şekilde devam ettirmek için ihtiyaç duyduğu uyku, halen bilim adamlarınca tam olarak netliğe kavuşturulabilmiş bir konu değildir. Yalnızca insanlar olarak kısıtlanamayacak olan uyku tüm memelileri ve balıkları da kapsar ki her canlının uyku süresi farklıdır. Bu fark bazen aynı canlı türünün farklı yaş sınırlamasında da görülmektedir.
Bu durum bilim adamlarınca onarma süreci olarak adlandırılan uykunun vücutta daha fazla yer onarması, ya da onardığı yer sayısını azaltması ile açıklanmaktadır. Vücut gün içerisinde birçok sorunla, aktivite ile karşılaşarak yorgunluk yaşar. Bu yorgunluğun atılabilmesi ve vücudun yeni güne yine aynı şekilde zinde uyanabilmesi için uyku şarttır.
[renkbox baslik="Hastalık Hastalığı (Hipokondriyazis) Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Korunma Yolları ve Tedavisi" link="https://bilgihanem.com/hastalik-hastaligi-hipokondriyazis-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/02/hastalik-hastaligi-hakkinda-bilgiler.png" renk="gri" yenisekme="evet"][/renkbox]
Aslında bu konu tam anlamıyla çözülememiş olsa da vücutta hasar gören yerlerin onarılması işleminin uykuda gerçekleşmesi ya da yorgunluk ve stresin ancak uyku ile giderilebileceği düşünceleri uyku uyumanın zorunluluğunu açıklayacaktır. Bir bebeğin büyüme hormonunu salgılaması için uykuya ihtiyacı olduğundan gün içerisinde en az 20 saat uyuması ihtiyacı doğar. Bu bakımdan uyku bir anlamda da büyümeyi ve gelişmeyi sağlayan bir olaydır.
Uyku Nedir?
Vücuttaki tüm kasların, vücudun isteği sonucu gönüllü olarak kapatılması ve bu süre içerisinde vücutta bir anlamda yapım işlemi yaşanması sürecine uyku adı verilir. Her canlıda farklı bir bilinç seviyesinde ortaya çıkan uykunun, canlıdaki uyaran tepkisini azalttığı gerçek olsa da tamamen yok etmez. Yapım işlemlerinin gerçekleştirilmiş olması aynı zamanda büyümeyi de sağlayacağından yeni doğan bebeklerin gün içerisinde sürekli uyku durumu bu şekilde açıklanabilecektir. Ayrıca tüm günün yorgunluğu, stresi de uyku ile atılarak vücut yaşadığı tüm olumsuzluklardan temizlenecek, yeni güne daha sağlıklı bir şekilde başlaması sağlanacaktır.
Uyku genel geçer kabul edilen evrelerden oluşmuş bir aktivite olmak yerine, her canlıda farklı evreler yaşamıştır. Yani uyku bir evre geçirmiş ve her uyuyan da bu evreye tabii olacak diye bir yargı söz konusu değildir. Her canlı türünde farklı evreler halinde ortaya çıkan uyku en güzel şu şekilde özetlenebilir:
- Yarasa zürafaya göre küçük bir hayvan olmasına rağmen, zürafaların 4 saatlik uykusunun tam 5 katı bir uyku uyur. Buna göre yarasalarda uyku evreleri 20 saatte tamamlanırken, zürafalarda yalnızca 4 saatte tamamlanmaktadır.
- Katil balina türünün yeni doğan bireyleri günlerce, belki de haftalarca uykusuz yaşayabilen canlılardır. Üstelik işin ilginç tarafı sonrasında bu geçen günleri telafi etme ihtiyacı da hissetmeyeceklerdir.
- İnsanların uyurken daha çok ve hızlı büyüme hormonu salgılamalarına rağmen, farelerin tam tersi bir durumda uyanıkken daha çabuk büyüdükleri bilinmektedir.
Uykunun Evreleri Nelerdir?
Uyku Non-REM ve REM uykusu olmak üzere iki evreden oluşmaktadır. Yani uykuya geçiş yaptığımız andan itibaren bu iki evreyi de yaşarız.
Non-REM Uykusu
Non-REM uyku evresi kendi içerisinde 4 evreden oluşur.
- Evre 0: Kişi uyanıktır ancak uyanıklık hali değişme göstermeye başlar.
- Evre 1: Bu evrede uyku bastırır ve uykunun sadece %5 gibi kısa bir bölümünü kapsar.
- Evre 2: Uykunun %45-55 'ini oluşturan evre 2'de uykuya dalış olmuştur ve kişi uyandığında uyumuş olduğunu hissedecek kadar dinlenmiştir.
- Evre 3: Non-REM uykunun son evresinde ise derin uyku dediğim durum gerçekleşir. Uykunun yaklaşık %20'sini oluşturan bu evrede vücut dinlenir ve organizma kendini yeniler.
REM Uykusu
Uykunun geri kalan %20'lik bölümünü oluşturan REM uykusunda rüya görülür. Uykunun bu evresine paradoksal uyku evresi de denir. Kaslar tamamen işlevsizdir. Eğer kişi bu evreyi tamamlamadan uykudan uyanırsa, kendini aşırı yorgun ve hiç kalkamayacakmış gibi hisseder. Uykunun Non-REM evresi hızlıca geçer ve zamanın çoğu REM evresinde harcanır. Geceden sabaha adar 4-5 defa döngü devam eder. İnsanın yaşı ilerledikçe REM uykusunda harcayacağı zamanda azalma olmaktadır.
Yaş Gruplarına Göre İdeal Uyku Saatleri Nedir?
Uyku herkes için bir ihtiyaçtır ve ideal uyku süresi 7 saat olarak belirlenmiştir. Bazen vücudun yorgunluk durumuna göre bu süre 8 saate de çıkabilir, ama 8 saatin üzerindeki uyku yarar yerine, zarar vereceğinden tavsiye edilmemektedir. Belirlenen ideal uyku süresi ortalama yaş için geçerli olan süre olup, insanların yaşına göre değişebilecektir. Yapılan araştırmalar sonucunda ortalama olarak belirlenen, çeşitli yaşlara göre ideal uyku süreleri:
- 3 aylığa kadar olan bebeklerde 12 ile 18 saat arası,
- 0 – 1 yaş arasındaki bebeklerde 14 ile 15 saat arası
- 1 – 3 yaş arası çocuklarda 12 ile 14 saat arası
- 3 – 5 yaş arası çocuklarda 11 ile 13 saat arası
- 5 – 12 yaş okul döneminde 10 ile 11 saat arası
- 12 – 18 yaş ergenlik dönemi 8,5 ile 10 saat arası
- 20 yaş üstü yetişkinlerde ise 7 ile 9 saat arası uykuya ihtiyaç vardır.
