Çoban Çantası Nedir? Nasıl Kullanılır? Faydaları ve Yan Etkileri Nelerdir?

Turpgiller familyasından olan çoban çantası bitkisi, boyu 40-50 cm kadar olan, çorak arazilerde yetişen, tek yıllık bir bitki türüdür. Özellikle kadınlarda menopoz ve adet düzensizliği gibi sorunlara iyi gelir. Tarihine baktığımızda 1000 yıl öncesinde dahi bu bikinin kullanıldığını öğrenmekteyiz. Bitkiler dünyasında çok meşhur olmayan ama sağlık açısından faydaları olan bir bitki çeşidi de çoban çantasıdır. Bitki bilimciler sayesinde gündeme gelmeyi başaran çoban çantası potasyum, saponinler, flavonlar ve kanamayı durdurucu bir madde içermektedir.

Genellikle çay olarak tüketilmesinin yanında farklı kullanımları da vardır. Faydalarını alabilmek için ne için kullanılacaksa ona uygun şekilde kullanımına ve dozuna dikkat edilmelidir. Çoban çantası çeşitli yaralar için tampon olarak da uygulanabilen bir bitkidir. Faydaları, genel olarak herkesi ilgilendirmesine rağmen özellikle kadınların yaşadığı sorunlara yönelik etkileri daha fazladır.

[renkbox baslik="Mürver Nedir? Nasıl Kullanılır? Faydaları ve Yan Etkileri Nelerdir?
" link="https://bilgihanem.com/murver-nedir-nasil-kullanilir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/02/murver-bitkisi-hakkinda-bilgi.jpg" renk="mor" yenisekme="evet"][/renkbox]

Bitkinin şeklinden kaynaklanan özellikleri nedeniyle ismi çoban çantası olarak anılmaktadır. Ancak toplumumuzda bunun dışında daha birçok isimle anılabilmektedir. Bitki, ismi farklı olsa bile çok eski zamanlarda alternatif tıp alanında sıkça kullanılmıştır. Bu tedavi yöntemlerinde bitkinin varlığının 1000 yıllık bir geçmişi olduğu düşünülüyor.

Çoban Çantası Nedir?

Çoban çantası Latince adı Capsella bursa pastoris olarak bilinen bir bitkidir. Anadolu'da cıngıldak otu, çoban torbası, kuskus otu olarak da bilinen bitki Turpgiller familyasına aittir. Bitkinin meyvecikleri kalp şeklindedir. Gövdesinde bulunan yapraklar ise ok şeklinde ve küçüklerdir. Bitki kendiliğinden ve kolaylıkla yetiştiği için birçok yerde görülebilir. Yol kenarlarında veya tarlalarda yetişmektedir.

Bitkinin kokusuz olduğu ama tadının hiç hoş olmadığı en bilinen özellikleridir. İlkbahar aylarından başlayarak sonbaharın sonlarına kadar üzerinde beyaz renkte küçük çiçekler açar. Çiçekler bitkinin uç kısmında toplu halde yerleşmiştir. Bitki yetişme aşamasında kuraklığa ve soğuğa dayanıklıdır. Bitkinin kullanımı Orta Çağ'a kadar dayanmaktadır. Birçok kültür tarafından çeşitli hastalıklara şifa olması için tercih edilmiştir. Bitki toprak yığıntısının olduğu hemen her yerde kısa sürede kendiliğinden yetişebilir.

Çoban çantası bitkisinin içeriğinde; C ve K vitaminleri ile potasyum tuzları, saponin, malik asid, flavonoidler, asetik asid, sitrik asid, asetilkolin ve businin gibi maddeler bulunmaktadır. Bitkinin anavatanı Akdeniz havzasıdır. Ülkemizde; Trakya, Ege ve Akdeniz bölgelerinde yetişmektedir. Kalp şeklini andıran yaprakları sayesinde diğer bitkiler arasında çok kolay ayırt edilebilmektedir.

Çoban Çantası Nasıl Kullanılır?

Çoban çantası bitkisi ile tıp alanında birçok alternatif ürün hazırlanabilmektedir. Bunun yanında herkes evde hazırlayarak çoban çantası kullanabilir. Bitkinin kendisinden çay, yağ, sirke ve macun yapılmaktadır. Bunun dışında merhemi, kremi, sabunu ve şampuanı üretilmektedir. Ayrıca bitkinin kurutulmuş hali bir yıl kadar serin ortamda saklanarak kullanılabilir.

Hazır satılan ürünler için cilt hassasiyeti sorunu olanlar temkinli olmalıdır. Halk arasında en çok menopoza, adet ve diş eti kanamalarına iyi gelmesi ile bilinen çoban çantası temiz bir şekilde kurutulup, kapalı bir kavanoz içinde, ışık almayan bir yerde saklanırsa 1 yıl boyunca kullanılabilmektedir. Anadolu'da 1000 yılı aşkın süredir tıpkı ıspanak veya pazı gibi pişirilerek yemeği yapılmaktadır. Marketlerde çok bulunmasa da kırsal kesimde yaşayanların çokça bildiği ve tükettiği bir bitkidir.

Çoban Çantası Çayı Nasıl Hazırlanır?

Öncelikle 200 gram kadar su kaynatılır ve ocaktan alınır. Ardından içine tepeleme bir tatlı kaşığı ince ince kıyılmış çoban çantası bitkisi eklenir. Kaynatmadan haşlanması ve demlenmesi için 10 dakika bırakılır. Süzüldükten sonra ılık olarak içilmelidir. Özel durumlar dışında günde 2 fincan kadar, her defasında yeniden demlenerek içilebilir. Demlenen çay içilmeden buhar banyosu yapılmak için de kullanılır. Bunun için demlenme aşamasında kapağı kapalı şekilde bir süre beklemesi gerekir.

Çoban Çantası Tentürü Nasıl Hazırlanır?

Bir cam şişenin içine 50 gram kıyılmış kuru çoban çantası bitkisinden koyulur. Üzerine 1,2 litre votka, kanyak, etil alkol ya da elma sirkesinden biri ilave edilir. Hazırlanan kür 14 gün boyunca çalkalanmalı ve sıcak ortamda bekletilmelidir. 14 gün sonunda karışım birkaç kez tülbent yardımıyla süzülmelidir. Süzülen karışım mutlaka koyu renkli şişelerde saklanmalıdır. Hazırlanan karışım ağrı, morarma, ezilme gibi acılı durumlarda uyuşturucu etkisinin de yardımı ile faydalı olmaktadır.

Çoban Çantasının Faydaları Nelerdir?

Çoban çantasını hemoroidi (basuru) olanlar su ile karıştırarak oturma banyosu şeklinde uygularsa kanama durmaktadır. İdrar söktürücü olan bitkinin tansiyon konusunda da dengeleyici bir etkisi vardır. Bitkinin müshil etkisinden dolayı bağırsakların çalışması istenen durumlarda kullanılabilir. Adet döneminde çok yoğun kanama yaşayanlar, çay olarak tüketirse kanama miktarını azaltacaktır.

Menopoz dönemindeki kadınların düzenli olarak kullandıkları çoban çantası çayının rahatlatıcı etkisi vardır. Kas ve organ erimesi gibi rahatsızlıklar söz konusu ise ve çare bulunamamışsa çoban çantası kullanılabilir. Herhangi bir rahatsızlık için fayda bekleniyorsa rahatsızlık giderilene kadar içilmeli ve sonra bırakılmalıdır.

Tıbbın babası olarak bilinen Hipokrat dölyatağı hastalıklarında çoban çantasını kullanmıştır. Dioscorides Pedanius ve Galen gibi hekimler de iç iltihapların kurutulması için bu bitkiden faydalanmışlardır. Bitkinin tohumlarının kabızlık tedavisinde kullanılması da yine bu dönemlerde keşfedilmiştir. Çoban çantası bitkisinin faydalarını şu şekilde toparlayabiliriz;

• Basura iyi gelir.
• Hatmi çiçeği ile karıştırılarak içilirse böbreklerdeki taşı ve idrar yollarındaki iltihabı geçirir.
• Ergenlik dönemindeki adet düzensizliğine iyi gelir.
• Kan dolaşımını düzenler.
• Aşırı regl kanaması olanlar, adet günü gelmeden bir hafta önce çayını içmeye başlamalı ve kanama bittikten sonra içmeyi durdurmalıdır.
• Tansiyonu hem düşürme hem de yükseltme etkisi vardır.
• Kas fıtıklarında ve diğer kas hastalıklarında tedaviye yardımcıdır.
• Müshil etkisi vardır.
• Balla karıştırılıp içilirse rahatlatıcı ve sakinleştici etki yaratır.
• Emziren kadınlar göğüsleri şiştiğinde, bu bitkinin suyunu veya çayını bir bez yardımıyla göğsüne bastırıp bir süre beklerse şişlik inecektir.

Çoban Çantasının Yan Etkileri Nelerdir?

Çoban çantası bitkisinin normal şartlarda kullanılması halinde görülmüş bir yan etkisi yoktur. Herhangi hassasiyeti ya da alerjisi olanlar kullanmadan önce doktora danışmalıdır. Aynı şekilde herhangi bir rahatsızlığı olanlar, düzenli olarak ilaç kullananların doktora danışmaları gerekiyor. Ayrıca bitkinin fazla miktarda kullanılması birçok yan etkiyi beraberinde getirebilir.

[renkbox baslik="Ginkgo Biloba (Mabet Ağacı) Nedir? Nasıl Kullanılır? Faydaları ve Yan Etkileri Nelerdir?
" link="https://bilgihanem.com/ginkgo-biloba-mabet-agaci-nedir-nasil-kullanilir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/03/ginkgo-biloba-hakkinda-bilgi.jpg" renk="sari" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Önerilen dozlar dışında tüketilmemelidir. Emzirme dönemindeki kadınların tüketmesi, gerekli araştırmalar yapılmadığından doğru değildir. Sadece mastit gibi durumlarda masaj yaparak uygulanabilir. Çoban çantası bitkisini gebelik ve hamilelik sürecinde tüketmek sakıncalı olabilir.

Çoban Çantası Bitkisinin Tarihçesi

Ortaçağ dönemlerinde tıp alanında ünlü Hipokrates kadınlarda döl yatağı rahatsızlıklarının tedavisi için çoban çantası kullanmıştır. Ayrıca Galen ve Dioskorides, iç yaralarda iltihap tedavisi için yine çoban çantasını tercih etmiştir. Çoban çantasının tohumunu kabızlık sorunu çekenler için öneren ise Gurther olmuştur. Günümüzde birçok şekilde tüketilen bitki, Japonya'da doğanın pozitif enerjisini veren yedi bitkiden birisi kabul edilmiştir. Ayrıca birçok kesimde özellikle yeni yıl yemeklerinde 1000 yılı aşkın süredir ritüel olarak tercih edilmektedir.