Balık severlerin sık sık tükettiği balık türlerinden biri olan çupra, genellikle Akdeniz ve Ege'de civarında görülen bir balık türüdür. Bunun dışında Kanada Adaları, İngiltere kıyıları, Verde Burnu, Atlas okyanusu ve Karadeniz kıyılarında rastlanmaktadır. Boyları genelde 20-30 cm arasındadır. Fakat çok daha büyük ve 6-7 kilogram ağırlıkta olanlara da rastlanmaktadır.
Denizlerdeki varlıkları, kontrolsüz avlanmalar sebebiyle oldukça azalmıştır. Ancak balık çiftliklerinde üretimine devam edilmektedir. Üretimde Türkiye, İspanya ve Yunanistan ön sıralarda yer alır. Denizde yetişen türlerine göre daha iri olan çiftlik çupraları, tat olarak ne yazık ki deniz çupralarına yetişememiştir.
[renkbox baslik="Japon Balıkları Hakkında Bilgi; Japon Balığı Nedir? Özellikleri Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/japon-baliklari-hakkinda-bilgi/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/12/japon-baliklari-hakkinda-bilgi-japon-baligi-nedir-ozellikleri-nelerdir.jpg" renk="turuncu" yenisekme="evet"][/renkbox]
Çupra balığı denizdeki diğer balıkları kolaylıkla yiyebilen etçil bir türdür. Ayrıca kendi içinde boyutlarına göre farklı gruplara ayrılır. Hem kolay pişen hem de lezzetli olan çupra balığını, haftada iki kez tüketebilirsiniz. Sağlık açısından önemli faydaları olan bir balık türüdür. Sağlıklı olma özelliğini kaybetmemesi bakımından ızgara, buğulama gibi pişirme yöntemleriyle hazırlanması önerilir.
Çupra (Çipura) Nedir?
Çupra, Sparidae familyasına ait, Akdeniz civarında yayılım gösteren bir balık türüdür. Halk arasında çipura olarak da bilinir. Çupra balıklarının gramajlarına göre sınıflandırılması yapılmıştır. Günümüzde bu gramajlar artmış ve çupralar çiftlikte yetiştiğinden eskisine oranla daha iri hale gelmiştir.
Çupra Balığının Çeşitleri Nelerdir?
Çupra balıkları kendi içerisinde gruplara ayrılmıştır. Kategori yapılırken temel alınansa balığın gramajı olmuştur.
- İnce Lidaki: 30 ila 50 gram arasındaki çupralara bu isim verilmiştir. Daha çok İzmir körfezinin iç sularında bulunur. Eylül ayında sularda daha fazla rastlamak mümkündür.
- Lidaki: 100 gram civarındaki çupralar lidaki olarak isimlendirilmiştir.
- Kaba Lidaki: 100 gram ve 180 gram arasında olan çupralar, kaba lidaki grubundadırlar.
- Çipura: 200 gramın üzerinde olan çupralara bu isim verilmiştir. Çupra balığına genel olarak bu isim verildiği de bilinir. Denizlerde doğal bir şekilde çupraların etleri çok lezzetlidir. Fiyatının ekonomik olması sebebiyle de insanlar tarafından en sık tüketilen balık türleri arasında yer almaktadır. Rengi gümüşi olur, yanaklarında çok hafif kırmızılık bulunmaktadır.
- Çiftlik (Üretim) Çuprası: Çupra bir deniz balığı olduğu için üretim denince akla tatlı su havuzları gelmemelidir. Burada çiftlikten kasıt denizlerin kıyıya yakın olan yerleridir. Bu bölgelerde kurulan büyük kafeslerde suni yemler atılarak çupra balıkları yetiştirilir. Bunların lezzetleri denizlerde doğal şekilde yetişenlerden bir miktar daha farklı olabilir. Görünüm ve renk açısından da çok farklılıklar görülebilmektedir. Çiftlikte yetişen çupraların sırt kısımları denizdekilere kıyasla biraz daha siyahtır. Yüzgeçleri ise daha kısa ve dağınık olur.
- Toprak Havuz Çuprası: Bunlarda denizlerin kıyıya yakın yerlerinde, toprağın tipine uygun kurulan çiftliklerde üretilen çeşitleridir. Beslenme şeklinden dolayı yukarıda bahsettiğimiz üretim tesislerindeki çupralardan daha lezzetli olurlar. Bunlar suni yemlerden ziyade karides, midye ve küçük canlı balıkları yiyerek beslenirler. Renkleri daha gümüşidir. Yüzgeçleri ise normal çiftlik çuprasına kıyasla daha uzun ve sivridir.
Çupra Balığının Özellikleri Nelerdir?
Çupraların ideal yaşam alanları 22-25 derece sıcaklıkta olmalıdır. Çok soğuk suları sevmeyen bu canlılar dalyanları sonbahar gelip, havaların soğumaya başladığı zamanlarda terk ederler. Bulundukları suların tuz oranı %10-40 arasında olmalıdır. Çupraların genel olarak bilinmesi gereken özellikleri şunlardır;
- Balığın midesinde yapılan çalışmalara göre Crustacea ve Mollusca familyasından canlılarla beslendiği belirlenmiştir.
- Balığın sırt yüksekliği biraz fazla ve gövdesi hafif yassılaşmış biçimdedir. Yani simetrik bir sırt ve gövde yapısının olduğu net biçimde belirtilmiştir.
- Anatomik açıdan vücutları yüksek ve yandan basıktır. Pelvik yüzgeçlerinde beşten fazla ışın bulunur.
- Vücutları baş kısma kadar pullarla kaplıdır.
- Baş bölgesinde hafif irilik olduğu tespit edilen çupranın burun kısmı küt şeklindedir ve ağzı terminal konumlu biçimde düzdür.
- Dişlerinin yapısına göre alt çenesinde ön kısımda 4 adet, arka kısımda 4 sıra ve üst çenede önde 4 adet, arkada 3 sıra biçiminde yerleşim vardır. Ayrıca üst dudakları, alt dudaklarına oranla daha kalın yapıdadır.
- Balığın gözler, orta dereceli bir seviyede gelişmiştir. Göz çukurunun ön kısmında yer alan mesafe gözün ortalama çapından en az iki kat daha fazladır. Gözlerin arasında V biçimine benzer şekilde bant bulunur.
- Çupra balığının çene yapısı son derece güçlüdür. Bazı balıkları ve diğer canlıları çok kolay şekilde yiyebilir. Etçil bir balık türüdür.
- Havanın sıcak olduğu günlerde sığ sularda, sıcaklık düştüğünde ve özellikle kış aylarında denizin 30 ila 40 metre kadar derininde yaşarlar. Özellikle iki yaşını geçtikten sonra derin suları tercih ederler.
- Üreme dönemleri, Ekim ve Aralık ayları arasındadır. Bu dönemlerde 100.000 ila 150.000 arasında yumurtayı bırakabilirler. İri çupralar ilk üreme mevsiminde 500 bin – 1 milyon adet arasında yumurta bırakırlar.
- Doğal ortamlarda yumurtlama 5-25 metre derinlikteki sularda olur. Yumurtlamanın yapılabilmesi için ideal olan sıcaklık 14-19 derece arasındadır. Bu nedenle soğuk iklimlerde yumurtlama zamanının yaz aylarına denk geldiği görülmektedir.
- Balığın ortalama boyutları 25 cm ile 35 cm arasında değişiklik gösterir ve kilo olarak sıklıkla 0,5 ile 3 kilo arasındadır.
- Çupra hakkında bilinen çok ilginç bir özellik de balığın protandrik hermafroditizm olması yani sadece dişi olarak dünyaya gelmesidir. 3-4 yaşlarına gelen çupralar sonradan erkeklik özelliklerine kavuşurlar.
- Çupra balıklarının kılçık sayısı diğer balıklara oranla daha azdır. Ayrıca etleri bir miktar sert, beyaz ve lezzetlidir.
- Balıklar ortalama 2 yaşında cinsel olgunluğa erişir. Ergenliğe erişmeden önce erkek olan balıklar cinsel olgunluğa erişince dişiliğe dönüşüm yaşarlar. Yapılan araştırmalar çupra balıklarının 2 yaşından sonra dişi olduğunu ortaya koymaktadır.
- Tuzluluğa çok dayanıklı olmayan türlerdir.
- Bu balıkların büyüklükleri arasında farklar bulunmaktadır. Denizlerde kendiliğinden yetişen türler ilkbahar aylarında daha yağsız ve zayıf olurlar. Sonbaharda ise ağırlıkları daha fazlalaşır. Vücut ağırlıklarının en fazla olduğu dönem yumurtlamadan hemen önceki zamandır.
- Ülkemizde Ege ve Akdeniz’de çok bulunan bir balık türüdür.
- Büyüme hızı yaşadığı sulara göre değişiklik gösterir.
- Bu balıklar daha çok dip yani bentik sularda yaşarlar. Günün belli saatlerinde kıyıya gelerek kendilerine yem ararlar. Bu nedenle de sığ sularda yaşadığı düşünülür. Çupraların hangi saatlerde kıyıya geldiğini takip eden balıkçılar çok rahat bir şekilde avlayabilirler.
Çupra Nasıl Pişirilir?
Uzmanlar omega bakımından zengin olması sebebiyle haftada en az bir defa balık yememizi öneriyor. Oldukça sağlıklı besinler arasında yer alan balık türlerinden biri de hiç kuşkusuz ki çupradır.
Diğer tüm balık türleri gibi çipuraların da sağlığımız için faydaları saymakla bitmiyor. Bu balıklar; bağışıklık sistemini güçlendirir, içerdiği demir ve kalsiyum sayesinde kemik, diş ve eklemlerin gelişimine yardımcı olur.
Vücuda zindelik verir, protein içerdiğinden kas gelişimini destekler. Kolesterolü düşürür. Kalp-damar hastalıklarına yakalanma riskini azaltır. A vitamini içeriği ile göz sağlığına iyi gelir. Depresyona, astım hastalıklarına ve tansiyon hastalarına iyi gelir.
Balıkların bu faydalarından tam anlamıyla nasiplenmek için pişirme tekniği de çok önemlidir. Yüksek yağ içerisinde kızartmak yerine buğuluma ve ızgara yapma gibi yöntemler tercih edilmelidir.
[renkbox baslik="Levrek Balıkları Hakkında Bilgi; Levrek Balığı Nedir? Özellikleri Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/levrek-baligi-hakkinda-bilgi/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/12/levrek-baliklari-hakkinda-bilgiler.jpg" renk="gri" yenisekme="hayir"][/renkbox]
Fırında yanına soğan ve patates eklenerek pişirebilirsiniz. Bu yöntem hem evin kokmasını hem de besin değerinin yok olmasını engeller. Ortalama 30 dakika içerisinde ideal düzeyde pişen çuprayı tereyağı veya zeytinyağı ile tatlandırabilirsiniz.
Çupranın Bilimsel Sınıflandırması
Alem: Animalia (Hayvanlar)
Şube: Chordata (Kordalılar)
Sınıf: Actinopterygii (Işınsal yüzgeçliler)
Takım: Perciformes
Familya: Sparidae
Tür: Sparus aurata
