Halit Ziya Uşaklıgil, Servet-i Fünun ve Cumhuriyet dönemlerinde eserler vermiş bir yazardır. Eserleri realizm doğrultusunda yazılmış olup, döneminin en başarılı isimlerinden bir tanesidir. İlk Büyük Türk romanı olan Aşk-ı Memnu ile akıllara kazınan Halit Ziya Uşaklıgil, bazı edebi yazılarını Hazine-i Evrak dergisinde Mehmet Halit Ziyaeddin adıyla yayımlamıştır.
Modern Türk romancılığının kurucularından ve en büyük ustalarından olan Halit Ziya Uşaklıgil, İzmir’de halı ticareti yapan Uşaklı Helvacızadeler ailesine mensuptur. Halit Ziya’nın halı tüccarı olan babası Halil Efendi oldukça varlıklı bir aileden gelmekteydi. İstanbul’da yaşayan Halil Efendi ve ailesi 93 harbinde işlerinin bozulmasıyla İzmir’e yerleşmiştir.
[renkbox baslik="Halide Edip Adıvar Kimdir? Hayatı ve Eserleri
" link="https://bilgihanem.com/halide-edip-adivar-kimdir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/11/halide-edip-adivar-kisaca-hayati.png" renk="gri" yenisekme="evet"][/renkbox]
Halit Ziya da İstanbul’da başladığı ilköğrenimini İzmir’de tamamlamıştır. Halit Ziya II. Meşrutiyetin ilanından sonra yazın hayatında daha aktif olmuştur. Birçok gazete ve dergiye yazılar yollamıştır. Sultan Reşat’ın Osmanlı tahtına çıkmasının ardından sarayda mabeyn başkatibi olarak görevlendirilmiştir.
Halit Ziya Uşaklıgil Kimdir?
1866 doğumlu olan Halit Ziya Uşaklıgil, hayatını Osmanlı Devleti zamanında sürdürmüş olan bir yazardır. Türk edebiyatı içerisinde büyük önem taşıyan yazar, İstanbul’da yaşamış ve eserlerinde de sık sık İstanbul esintilerine yer vermiştir. Hayatının tamamını edebiyat ile uğraşarak geçirmiş olan yazar ve şair, 27 Mart 1945 tarihinde, 79 yaşında hayata gözlerini kapamıştır. Bu uzun ömre pek çok eser sığdıran bu başarılı yazar, günümüzde hala severek okunan isimlerdendir.
Halit Ziya Uşaklıgil’in Hayatı
Eğitim hayatına ilk olarak mahalle mektebinde başlayan Uşaklıgil, daha sonra askeri eğitim almaya başlamıştır. Geçen zaman içerisinde, kişiliği için askerliğin pek de uygun olmadığı fark etmiş ve askeri okulu bırakarak, Fransızca eğitim vermekte olan bir okulda eğitimini tamamlamıştır. Aldığı Fransızca eğitimin de etkisi ile Fransız edebiyatını çok daha yakından inceleme fırsatı bulmuş ve Fransızca- Türkçe çeviriler yapmıştır. İlk olarak edebiyat yeteneğini bu aşamada fark eden ünlü şair, yapmış olduğu çevirileri bir kitapta birleştirmiş ve ilk eserini ortaya koymuştur.
Edebiyata olan sevgisinden hiçbir zaman vazgeçmemiş olan Halit Ziya, bir taraftan da geçimini sağlamak için farklı meslekler yapmıştır. Bir dönem bankacı olarak çalışmakta olan yazar, ardından yine bir Fransız okulundaki edebiyat derslerine girmeye başlamıştır.
[renkbox baslik="Yahya Kemal Beyatlı Kimdir? Hayatı ve Eserleri
" link="https://bilgihanem.com/yahya-kemal-beyatli-kimdir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/11/yahya-kemal-beyatli-kimdir-hayati-ve-eserleri.jpg" renk="siyah" yenisekme="hayir"][/renkbox]
Ünlü yazar, ilk olarak Hizmet Gazetesi’nde eserlerini yayınlama ve insanlar ile buluşturma fırsatı bulmuştur. Gazetenin çıkarılmasında da büyük etkisi olan Halit Ziya, yalnızca düz yazı türünde değil, şiir ve tiyatro türünde eserlerini de halk ile buluşturmuştur. Yazılarında ve şiirlerinde, ağırlıklı olarak realizm ve sembolizm esintileri görülmektedir.
Servet-i Fünun, Osmanlı dönemindeki edebiyat dönemlerinin en önemlilerinden bir tanesidir. Adını ise; o dönemde çıkarılmış olan bir edebiyat dergisinden almaktadır. Halit Ziya da, bu dergide görev almakta ve yazılarına dergide yer vermektedir.
Halit Ziya Uşaklıgil'in Eserleri
Garbdan Şarka Seyyale-i Edebiye, Halit Ziya’nın Fransız edebiyatı üzerine değerlendirmelerden oluşmakta olan eseridir. Fransızca aldığı eğitim ve yaptığı edebiyat öğretmenliğinde kazandığı birikimleri bu eseri ile ortaya koymuştur. Bu eserinin en önemli özelliği, Türkçe olarak yayınlanmış olan ilk Fransız edebiyatı üzerine yazılmış olan eser olmasıdır.
Aşk-ı Memnu, Halit Ziya’nın en önemli iki eserinden bir tanesidir. Yasak aşk anlamına gelen romanda, sembolizm akımının etkileri bariz bir şekilde görülmektedir. Romanda, Türk kültürüne ait noktalar üzerinde durulmuştur. Bu romandan sonra, Uşaklıgil’in edebiyatçılar arasında kendisini kanıtladığı görülmüştür.
Halit Ziya’nın öne çıkan diğer bir romanı ise; Mai ve Siyah’tır. Döneminde, romantizm akımının baskın olmasına rağmen, Uşaklıgil meslektaşlarının aksine, realizmin etkilerini bu romanında bariz bir şekilde göstermiştir. Aynı zamanda, diğer romanlarında olduğu gibi Mai ve Siyah eserinde de, ruhsal çözümlemelere geniş yer vermiş ve okuyucuları romanın içine çekmeyi başarılı bir şekilde sağlamıştır.
Halit Ziya’nın dili, daha çok üst tabakaya hitap etmektedir. Romanlarında, sık sık Osmanlıca kelimelere yer vermiştir. Bu nedenle günümüzde pek çok eseri sadeleştirerek yayınlanmaktadır. Bunun yanı sıra, sıkça söz oyunlarına yer vermesi, okuyucuları yalnızca eserlerinin akıcılığı ve olay örgüsü ile değil, cümlelerindeki edebi sanatlar ile de hayattan bir an için de olsa uzaklaştırmayı başarmaktadır.
Halit Ziya Uşaklıgil, Servet-i Fünun döneminin yazarlarından olmasının yanı sıra, cumhuriyetin ilanından sonra, ilk cumhuriyet dönemi yazarları arasında da bulunmuştur. O zamana kadar yazdığı eserlerin aksine, eserlerini Latin alfabesi ile yazmaya başlayan Uşaklıgil, tiyatro oyunları için yazmaya başladığı senaryoların yanı sıra deneme, gezi yazıları ve anılar da yazmaya başlamıştır. Yalnızca tek türle sınırlı kalmayan Halit Ziya, pek çok farklı türde eser vermiştir. Bunlardan bazıları;
- Nedime, Bir Ölünün Defteri
- Ferdi ve Şürekâsı
- Mai ve Siyah
- Aşk-ı Memnu
- Kırık Hayatlar
- Muhtıranın Son Yaprakları
- Solgun Demet
- Bir Şi’r-i Hayal
- Kar Yağarken
- Firuzan
- Saray ve Ötesi
- Alman Hayatı
- Sanata Dair
- Mezardan Sesler
Türk edebiyatında Halit Ziya gibi daha o kadar değerli isim var ki. Umarım hepsinin hayatını bu şekilde anlatırsınız.
Aşk-ı Memnu ile tanıdığım bu yazarın hayatını hep merak ediyordum. Verdiğiniz bilgiler ile öğrendim. Bilgilendirici video da iyi anlatılmış. Teşekkürler.