Mehmet Fuad Köprülü Kimdir? Hayatı ve Eserleri

Mehmet Fuad Köprülü Kimdir? Hayatı ve Eserleri

Sadrazam Köprülü Paşa'nın soyundan gelen Mehmet Fuad Köprülü; edebiyat, tarih ve siyaset alanında eserler vermiş bir bilim adamıdır. Hayatını Türklük adına yaptığı araştırmalarla geçiren Ord. Prof. Dr. Mehmet Fuat Köprülü, bir dönem siyasetle de ilgilenmiştir. Şimdi gelin hep birlikte Mehmet Fuad Köprülü'nün biyografisi hakkında bilinmesi gerekenleri öğrenelim.

Erkan Karaca

Türk edebiyatının ve Türk tarihinin en önemli isimlerinden biri olan Mehmet Fuad Köprülü, dışişleri bakanlığı yapmış donanımlı bir siyaset adamı ve edebiyat tarihçisidir. Hem edebiyat tarihinde hem de Türkiye tarihinde önemli bir yere sahip olan Fuad Köprülü, yaptığı araştırmalar ve derin incelemeler ile bilhassa tarih ve edebiyat öğrencilerine ışık tutmaktadır.

Türkiye’nin uluslararası başarılarında büyük rolü olan siyasetçinin, NATO’ya girme konusunda da büyük payı olduğu bilinmektedir. Çok partili sisteme geçişte, sağlıklı bir siyaset yürütebilmek adına üzerine düşeni fazlasıyla yapan Fuad Köprülü aynı zamanda Türkolog’dur. Köklü bir aileden gelen Mehmet Fuad Köprülü, ailesinin ülkesi adına yaptığı fedakarlıkların ve başarıların devamını getirmiştir.

[renkbox baslik="Cahit Arf Kimdir? Hayatı ve Eserleri
" link="https://bilgihanem.com/cahit-arf-kimdir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/04/cahit-arf-kimdir-hayati-ve-eserleri.jpg" renk="yesil" yenisekme="evet"][/renkbox]

Başarılı bir siyasetçi, Türkolog ve tarihçi olması ona ordinaryüs unvanını kazandırmıştır. Sonrasında da durmayan Mehmet Fuad Köprülü, vefatına kadar ülkesi için çalışmaya devam etmiştir. Hem edebiyat dünyasında hem de tarih araştırmalarında kendinden sonraki isimlere uzun süre örnek olmayı sürdürmüştür. Şimdi sizlere, Mehmet Fuad Köprülü'nün kısaca hayatı hakkında bilgiler sunmaya çalışacağız.

Mehmet Fuad Köprülü Kimdir?

Türk edebiyatının en büyük araştırma uzmanı olarak kabul edilen Mehmet Fuad Köprülü, Türkolog (Türkbilimci) ve bilim adamıdır. Türk dilinin aşamaları, gelişimi ve dil ailesi üzerine yapmış olduğu derin araştırmalarla köklü bir Türk dili olduğunu kanıtlamıştır. Bunun yanında hem eski hem yeni edebiyat alanlarında yayınladığı eserlerle özellikle üniversite hocalarına, edebiyatla ilgilenen uzmanlara ve Türkologlara doğru olanı anlatmıştır.

Türk dilinin ve Türk edebiyatının köklü tarihini ortaya koyan bilim adamı, başarıları ile adını dünyaya kısa sürede tanıtmış; 4 fahri doktora, 8 şeref ödülü ve ordinaryüs unvanı almıştır. 6 yıl süren siyasi hayatında hem dışişleri bakanlığı yapmış hem de birçok önemli anlaşmanın altına imzasını atmış olan Mehmet Fuad Köprülü, dünya çapında takdir gören bilim adamlarından biri olmuştur.

Mehmet Fuad Köprülü’nün Hayatı

Köprülü ailesinden Beyoğlu İkinci Ceza Başkatibi Faiz Bey ile İslimiyeli ulemadan Arif Hikmet Efendi’nin kızı Hatice Hanım’ın oğlu olan Mehmet Fuad Köprülü, 5 Aralık 1890 tarihinde İstanbul’da dünyaya gelmiştir. Henüz okula başladığı yıllarda araştırma ve öğrenmeye meraklı olan Fuad Köprülü, ortaokulu Ayasofya Merkez Rüştiyesinde bitirmiş, liseyi de Mercan İdadisinde tamamlamıştır.

Mehmet Fuad Köprülü'nün Eğitim Hayatı

Liseden sonra 1907-1909 yılları arasında hukuk fakültesini kazansa da okula devam etmek istememiştir. 1908 yılından itibaren ülkenin siyasi ve fikri boyutunda bulunmayı tercih ederek bu dünyaya adım atmıştır. 1910-1913 yılları arasında kendini geliştirdiği alanlar olduğu için Mercan, Kabataş, Galatasaray ve İstanbul liselerinde edebiyat öğretmenliği yapmıştır. 1923 yılında dekan olan Fuad Köprülü, 1924 yılında Atatürk’ün isteği üzerine Maarif Vekâleti Müsteşarı olmuştur.

Mehmet Fuad Köprülü'nün İş Hayatı

1926 yılında Almanya tarafından fahri felsefe doktorluk unvanını alan Mehmet Fuad Köprülü, 1933 yılında ordinaryüs oldu. 1935 yılında meclise giren ünlü isim, 1945 yılında Türkiye’nin Almanya ile savaşa girmesinin faydalı olmayacağına dair red kararı verdi. 7 Ocak 1946 yılında Demokrat Parti’yi kuran isimlerden biri oldu. 1950 yılında partisi iktidar olunca dışişleri bakanı olan Mehmet Fuad Köprülü, Türkiye’nin NATO’ya girmesini sağladı.

1956 yılında bakanlıktan istifa etti. 1957 yılında siyasetten ayrıldı. Yaklaşık 2 yıl Harvard Üniversitesinde çalıştı. Daha sonra Türkiye’ye döndü. 1960 ihtilali nedeniyle tutuklandı. 3 ay süre ile Yassı Ada’da tutuklu kalan bilim adamı, 28 Haziran 1966 yılında hayata gözlerini kapadı.

Mehmet Fuad Köprülü’nün Siyasi Hayatı

Siyasete Mustafa Kemal Atatürk’ün desteği ile atılan Mehmet Fuad Köprülü, ilk olarak Atatürk’ün bilim ve düşünce adamlarını Cumhuriyet Halk Partisinde görmek istemesi ile adım atmıştır. 1935 ile 1945 yılları arasında partide kalan siyasetçi daha sonra çatışan fikirleri nedeniyle Demokrat Partinin kurulmasını sağlamıştır.Demokrat Partinin kurulmasında payı olan diğer üç isim; Adnan Menderes, Celal Bayar ve Refik Koraltan'dır. 1946 ile 1955 yılları arasında Demokrat Partide kalan Mehmet Fuad Köprülü, 1955 ile 1958 yılları arasında Hürriyet Partisinde yer almıştır.

Mehmet Fuad Köprülü'nün Ölümü

15 Ekim 1965 tarihinde Türk Tarih Kurumu’ndan evine gitmek üzere ayrılan Mehmet Fuad Köprülü, yürüyüşü esnasında trafik kazası geçirmiştir. İstanbul Baltalimanı Hastanesine kaldırılan Köprülü, yaklaşık 9 ay boyunca tedavi görmüş ancak tedaviye olumlu yanıt alınamamıştır. 28 Haziran 1966 tarihinde vefat eden Mehmet Fuad Köprülü, aile kabristanına, Çemberlitaş Köprülü Mescidi yanına defnedilmiştir.

Mehmet Fuad Köprülü’nün Eserleri

Hem edebiyat hem tarih alanında pek çok önemli eseri bulunan Mehmet Fuad Köprülü, edebiyat dünyası ile ilgili 1918 yılında Nasreddin Hoca, 1919 yılında Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar isimli önemli eserlerini yayımlayan araştırmacı, 1923 yılında Türkiye Tarihi isimli kitabını çıkarmıştır.

Mehmet Fuat köprülü bunlardan başka; Bugünkü Edebiyat (1924), Türk Tarih-i Dinisi (1925), Türk Edebiyatı Tarihi (1920), Millî Edebiyat Cereyanının İlk Mübeşşirleri ve Divan-ı Türkî-i Basit (1928) eserlerini yayımlamış; 1930 yılında Kayıkçı Kul Mustafa ve Genç Osman Hikâyesi, 1934 yılında da Türk Dili ve Edebiyatı Hakkında Araştırmalar adlı eserini ortaya koymuştur.

Eski Şairlerimiz Divan Edebiyatı Antolojisi, Osmanlı İmparatorluğu'nun Kuruluşu (Les Origines de L'Empire Ottoman), İslam Medeniyeti Tarihi, Türk Saz Şairleri, Antolojisi II ve III, Edebiyat Araştırmaları isimli eserler de Mehmet Fuad Köprülü’nün ortaya koyduğu diğer eserleridir.

Türk edebiyatı ve Türk dili üzerine derin araştırmalar yapan Mehmet Fuad Köprülü, kısa fakat oldukça başarılı siyasi hayata sahiptir. Siyasi başarıları boyunca Türkiye ve Türk tarihi hakkında birçok araştırma yazısı yazmıştır. Bununla beraber 1964 yılında Demokrasi Yolunda (On The Way to Democracy), 1981 yılında Bizans Müesseselerinin Osmanlı Müesseselerine Tesiri, 1983 yılında da İslâm ve Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları ve Vakıf Müessesesi isimli eserlerini yayımlamıştır.

Mehmet Fuad Köprülü’nün Edebi Kişiliği;

İlk yazısını henüz öğrenciyken Musavver Terakki’de yayımlayan Mehmet Fuad Köprülü, edebiyata Fecr-i Ati grubu ile girmiştir. Bir dönem Ziya Gökalp ve çevresindeki insanlarla yakın ilişkide bulunmasının etkisiyle, milli edebiyat akımına yöneldi. 1911 yılından sonra bir vatansever olarak yazdığı yazıları; Mehâsin, Tanin ve Servet-i Fünun gazete ve dergilerinde yayımlanmıştır. Aldığı özel dersler ile Fransızcasını da geliştiren başarılı isim, Farsça ve Arapça da bilmektedir.

[renkbox baslik="Şair Eşref Kimdir? Hayatı ve Eserleri
" link="https://bilgihanem.com/sair-esref-kimdir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2018/02/sair-esref-kimdir-hayati-hakkinda-bilgi.jpg" renk="kahve" yenisekme="hayir"][/renkbox]

İlk bilimsel makalesi 1913 yılında Türk Edebiyatı Tarihinde Usûl ismiyle yayımlanan Mehmet Fuad Köprülü, ilk eseri olan Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar’ı da 1919 yılında yayımlamıştır. Edebiyat dünyasına katkısını aksatmayan bilim adamı, siyasete atılana kadar pek çok araştırma yapmış, her birini ustaca kaleme almıştır. Siyasete atıldığında yazıları devam etse de siyasi araştırmalarına ağırlık vermiştir.

Sadrazam Köprülü Mehmet Paşa'nın soyundan gelen Mehmet Fuad Köprülü; devlet adamı, edebiyat tarihçisi ve siyasetçidir. Yukarıdaki yazımızda tarihimizde önemli bir yeri olan Mehmet Fuad Köprülü'yü sizlere tanıtmaya çalıştık.
Tarihimize ve dilimize önemli katkıları olan böyle isimleri tanıyor musunuz?
Türkolog kelimesi ilk etapta size ne çağrıştıyor?
Mehmet Fuad Köprülü'nün okuduğunuz ve bize önereceğiniz kitabı hangisi?
Sizce hem edebiyat hem de siyasetle aynı anda ilgilenmek kolay bir uğraş mı?



Okur Yorumları
  1. Türkçeye çok katkısı olmuş değerli insanlardan biridir, bu güzel yazı için teşekkürler.