Halk arasında kan yapıcı denince aklımıza ilk gelen gıda pekmezdir. Dut, üzüm, harnup olmak üzere farklı çeşitleri olan pekmez gerçekten de kan yapma ve enerji verme konusunda oldukça başarılıdır. Bu nedenle kahvaltı sofralarımızdan eksik etmememiz veya günde en az bir yemek kaşığı tüketmemiz faydamıza olacaktır. Farklı çeşitlerde hazırlanabilen pekmez, birçok hastalık karşısında vücudun direncini artıran, besin değeri oldukça yüksek olan akışkan bir besindir.
Tamamen doğal yollarla üretildiğinden, hammaddesi olan meyvenin içerisinde barındırdığı vitaminleri olduğu gibi kendi bünyesine alır. Genel olarak tatlı bir tada sahip olan pekmez, tamamen doğal yollarla elde edildiği için şeker hastaları tarafından da gönül rahatlığıyla tüketilebilir. Anadolu’nun yöresel yiyeceği olan pekmez diğer ülkelerde üretilmeye başlansa da Türkiye pekmez çeşitleri ve kullanımı konusunda öncü olup, bilinen 5 farklı pekmez türü bulunmaktadır.
[renkbox baslik="Sirke Nedir? Nasıl Yapılır? Çeşitleri ve Faydaları Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/sirke-nedir-nasil-yapilir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/03/sirke-nedir-nasil-yapilir-faydalari-nelerdir.png" renk="turuncu" yenisekme="evet"][/renkbox]
Pekmez yapılacak üzümler normal yediklerimizden daha farklıdır. Pekmez yapılması amacıyla yetiştirilen bu üzümler veya dutlar havan, pres gibi makinelerle sıkılır, suyu çıkarılır. Elde edilen bu şıra 50-60 derece sıcaklıkta 10-15 dakika kaynatıldıktan sonra, içerisine pekmez toprağı eklenir. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı tarafından önerilen; 100 kg üzüm şırasına 1-5 kg pekmez toprağı eklenmesidir. Şimdi dilerseniz pekmezin çeşitlerini, nasıl elde edildiğini ve en önemlisi faydalarını detaylı bir şekilde öğrenelim.
Pekmez Nedir?
Çeşitli meyvelerin ezilerek suyunun kaynatılması sonucu oluşturulan, enerji deposu, akışkan bir yiyecektir. Genel olarak jöle kıvamında ortaya çıkan pekmez üzüm, ardıç, keçiboynuzu, duttan oluşmakta ve bunların arasında en tatlı olanını ise üzüm oluşturmaktadır.
Yoğun bir kıvamı ve farklı tatları olan pekmezin her zaman tatlı olmadığı, özellikle duttan yapılanların hafif acımsı bir tada sahip olduğu bilinir. Her yörenin pekmez kaynatma şekli genel itibari ile aynı olsa da ufak değişiklikler gözlenebilir, ama bu değişiklikler arasında içerisine şeker ekleme varsa pekmezin kalitesi düşerek yapısı bozulur.
Pekmez Nasıl Yapılır?
Sitemizde yer alan diğer yazılarda pekmezin türleri hakkında detaylıca bilgi verdik. Bu nedenle şimdi sizler en yaygın tür olan üzüm pekmezinin nasıl yapıldığı hakkında kısaca bilgi vereceğiz.
Öncelikle üzümler iyice yıkandıktan sonra saplarından ayıklanır. Yapacağınız miktara göre derin bir tencerenin veya kazanın içerisine alınır. Eğer az bir miktarda yapıyorsanız ezici bir alet ile üzümleri iyice ezmelisiniz. Çok daha büyük ölçüde pekmez yapıyorsunuz ayağınıza hiç kullanılmamış bir lastik çizme giyip de ezme işlemini gerçekleştirebilirsiniz.
Biz evlerde yapılabilecek küçük miktarlardaki tariften yola çıkarak devam edecek olursak iyice ezilen üzümler bir tülbent içerisine alınarak suyu ile posası ayrılır. Daha sonra suyu kısık ateşte sürekli karıştırılarak kaynatılır. Ardından içine pekmez toprağı denilen bir madde eklenir
Pekmez, meyvenin posası dışındaki süzülmüş suyun pekmez toprağı ile kaynatılması ile yapılır. Her yörede pekmez toprağı kaynatma işlemi sırasında içine koyulmaz. Buna rağmen genel yapılış biçimi özel olarak kazılan ve yalnızca belirli bölgelerde bulunan pekmez toprağı ile olmaktadır. Suyu çıkarılan meyve şırası bir kazan ya da tencereye eklenerek kaynamaya bırakılır.
Kaynamaya başlayan şıra pekmez olmaya yaklaştıkça azalma göstereceğinden üzerine şıra eklenmesi gerekir. Pekmez toprağı ilk başta tencerenin büyüklüğüne göre eklenmelidir ve şıra bitene kadar, ne kadar şıra eklenirse ona uygun ölçüde de topraktan ekleme yapılmalıdır. Pekmez kokusu yayıldıktan ve üzerinde köpük belirginleştikten sonra oluşum tamamlanmış olur.
Pekmez toprağı hakkında da kısaca bilgi vermek istiyoruz. Genellikle ilk kez duyan herkesin garipsediği ve merak ettiği pekmez toprağı, aslında gerçek bir toprak türüdür. Halk arasında ak toprak, beyaz toprak, havara ve marın gibi isimlerle de bilinmektedir.
Bu madde pekmezin pH dengesini sağladığı için kullanılmaktadır. Ancak bazı üreticiler zararlı olduğunu savunduğundan kullanmayı tercih etmezler. Ülkemizde Toros dağlarının olduğu bölgede, Burdur, Antalya ve Muğla’da bulunmaktadır. Pekmez yapılacak sıvının içine konulduğunda kıvamını ve tadını ayarlamada yardımcı olur.
Pekmezin Faydaları Nelerdir?
Pekmezin besin değeri çeşidine göre değişkenlik gösterir. Ancak genel itibarıyla şeker oranı fazla olduğundan yüksek bir enerji kaynağı olduğunu söyleyebiliriz. Yapılan araştırmalar içerisinde demir, riboflavin, tiamin gibi maddelerin bulunduğunu ortaya koymuştur. Tiamin eksikliği vücutta depresyon benzeri belirtiler, zihinsel yorgunluk ve gastrointestinal bozukluk yapar.
Diğer adı B1 vitamini olan bu bileşenin eksikliği beriberi denilen hastalığa yol açar. Beriberi hastalığı kaslarda güçsüzlük ve sinir sisteminde tahribat yaratır. Bu bakımdan pekmezin vücudun ihtiyacı olan vitaminleri tamamladığını söyleyebiliriz. Genel olarak faydalarını ise şu şekilde sıralayabiliriz;
- Kan dolaşımını dengelediğinden karaciğer hastalıklarında destekleyici tedavi olarak kullanılmaktadır.
- Kanser hücrelerinin oluşmasını ve büyümesini engelleyici özelliği yapılan bilimsel araştırmalarca ispatlanmıştır.
- Kalp hastalıklarına karşı koruyucudur.
- İçerisinde yüksek oranda bulunan karbonhidrat, demir ve yağ vücuda enerji sağlar.
- Kalsiyum açısından zengindir.
- Bağırsakların temizlenmesinde rolü olan pekmez, kolon kanserinde de destekleyici tedavi olarak önerilmektedir.
- Bunların yanında magnezyum, selenyum, B6 vitamini, ve potasyum açısından da oldukça zengin bir gıda maddesidir.
- Antioksidan açısından zengindir. Bu sayede vücuttaki toksik maddeleri atar, hastalıklara karşı koruma sağlar.
- Bağışıklık sistemini güçlendirir.
- Adet döneminde karın ağrılarına, kramplara ve sancılara iyi gelir.
- Demir eksikliği olan kişilerin günde birkaç yemek kaşığı kadar tüketmesi önerilir.
- Yapılan araştırmalar obeziteyi engellediğini ortaya koymuştur.
- Cinsel sağlığa olumlu katkıları vardır.
- Kemik ve kasların gelişiminde faydalıdır.
- Antiinflamatuar özelliği olan besin romatizma benzeri iltihaplı hastalıklarda faydalıdır.
Pekmezin Çeşitleri Nelerdir?
Halk arasında genellikle üzümden yapılan pekmez bilinse de ülkemizde harnup, dut, andız, şeker kamışı olmak üzere farklı çeşitleri de yapılmaktadır. İşte onlardan en önemlileri ve kısaca özellikleri;
Üzüm Pekmezi
Üzüm meyvesinin çok üretildiği bölgelerde, üzümün değerlendirilmesi amacıyla ortaya çıkarılan; ama yararları sayesinde yıllardır kullanılan bir pekmez türü olarak bilinir. Kalp ve damar sağlığına iyi gelen, böbrekleri temizleyen ve karaciğer dostu olan üzüm pekmezi aynı zamanda hem kan yapıcı hem de iştah açıcı bir besindir.
Dut Pekmezi
Anemi hastalığının tek doğal ilacı olarak adlandırılabilecek olan dut pekmezi, ham maddesinin aksine biraz acımsı bir tat sergiler. Buna rağmen mide rahatsızlıklarında da yardımcı besin olarak kullanılır ve astım, bronşit gibi üşütme sonucu ciğerlerde ortaya çıkan lekelerin temizleyicisi olarak görev yapar.
Bebeklere gelişimlerini tamamlamada yardımcı olan dut pekmezinin, yine bebeklere özgü bir hastalık olan pamukçuk hastalığına da ilaç olarak kullanıldığı bilinir. Bunun yanında gargara olarak kullanılması ağız ve diş sağlığına, günlük belirli bir miktarda içilmesi de enerji üretimine destek olacaktır.
Keçiboynuzu (Harnup) Pekmezi
Katkısız üretilen harnup pekmezinin en faydalı pekmez olduğu ve yaygın olarak Akdeniz ile Ege bölgelerinde üretildiği bilinmektedir. Bölgelere bakıldığında pekmezin nemli ortam hastalığı olan nefes darlığına bir ilaç niteliği taşımasına şaşmamak gerekir ki bunun yanında kolesterolü düşürüp tansiyonu dengelemesi de ekstra özellikleri olarak sayılabilecektir. Keçiboynuzu pekmezi hakkında daha detaylı bilgi almak için buraya bakınız.
[renkbox baslik="Sarımsak Çayı Nedir? Nasıl Yapılır? Faydaları ve Yan Etkileri Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/sarimsak-cayi-nedir-nasil-yapilir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/02/sarimsak-cayi-hakkinda-bilgiler-1024x597.jpg" renk="sari" yenisekme="hayir"][/renkbox]
Andız Pekmezi
Andız ağacının meyveleri ve andız ağacının meydana getirdiği kozalak özünden üretilen, nadir olarak bulunan ve yine harnup pekmezi gibi Akdeniz incisi Mersin dolaylarında çokça bulunan bir pekmez türüdür. Kan yapması ve verdiği enerji dışında sayılamayacak kadar çok hastalıkta destek besinlerden bir tanesi olarak kullanılır. Andız pekmezi hakkında çok daha kapsamlı bilgi almak için buraya bakınız.
