Yenidoğan bebeklerin çoğunluğunda görülen sarılık, dünyaya geldikten sonraki ilk 28 günlük zaman dilimini kapsayan dönemde meydana gelen bir hastalıktır. Erken doğan bebeklerde daha çok görülür ancak, zamanında doğan bebeklerde de yenidoğan sarılığı görülmekte ve fizyolojik özellikte olduğu için de kendiliğinden iyileşme göstermektedir.
Bebeklerde sarılığının temel nedeni; cildin sarı renk almasında etkili olan bilirubin denilen maddenin kanda yüksek seviyede birikmesinden kaynaklanmaktadır. Yeni doğmuş bebeklerde kandaki alyuvarların miktarı daha fazladır ve bunların parçalanması için bilirubin maddesi devreye girmektedir. Anne karnında iken bebeklerin kanında biriken bilirubin, annenin karaciğeri tarafından temizlenir.
[renkbox baslik="Spina Bifida Hastalığı Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Korunma Yolları ve Tedavisi
" link="https://bilgihanem.com/spina-bifida-hastaligi-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2018/01/spina-bifida-hastaligi-nedir-nedenleri-belirtileri-korunma-yollari-ve-tedavisi-nasildir.jpg" renk="pembe" yenisekme="evet"][/renkbox]
Doğumdan sonra ise bebeğin kendi kanındaki bilirubini temizlemesi için aradan birkaç gün geçmesi gerekir. Bu süreçte yeterince temizlenemeyen karaciğer yenidoğan sarılığına neden olmaktadır. Çoğu yeni doğmuş bebekte görülen sarılık tehlike sınırları içinde olmasa da mutlaka doktor kontrolü ve erken teşhis oldukça önemlidir.
Yenidoğan Sarılığı Nedir?
Yenidoğan bebeklerde genellikle cilt renginin ve göz aklarının sarı renkte olması ile kolaylıkla anlaşılabilen sarılık, kandaki bilirubin seviyesinin yüksek olmasından kaynaklı bir durumdur.
Henüz yeni doğmuş olan bebeklerin karaciğerinin tam anlamıyla işlevini yerine getiremeyişi ve bilirubin seviyesinin giderek artması kaçınılmaz yenidoğan sarılığına veya bilinen diğer adıyla bebek sarılığına neden olmaktadır. Zamanında doğan bebekler için sarılığı atlatması kolay olsa da erken doğan bebeklerde sarılık biraz daha uzun sürede iyileşmektedir.
Yenidoğan Sarılığının Nedenleri Nelerdir?
Fizyolojik yenidoğan sarılığı olarak adlandırılan ve pek çok bebeğin yaşadığı sarılık türünün tanımı niteliğindeki hastalık, yeni doğmuş bebeklerin kanlarında bulunan bilirubin seviyesinin artışından kaynaklanmaktadır. Bunun dışında genetik faktörlere dayalı birçok sebep de yeni doğan bebeklerde sarılığı tetiklemektedir. Kan uyuşmazlığına bağlı olarak gelişen yenidoğan sarılığı da bebeklerde sıkça karşılaşılan nedenler arasındadır. Kan uyuşmazlığı hakkında detaylı bilgi almak için bu yazımıza bakınız.
Erken doğum, doğum esnasında yaşanan zorlanmaya ağlı oluşan ezikler, yapay doğum sancısı ve bazı konjenital hastalıklar da yenidoğan sarılığına sebep olabilir. Ayrıca doğumu takip eden ilk günlerde bebeğin yeterince anne sütü alamaması da sarılık nedenleri arasındadır. Ancak burada çok önemli bir konuyu siz değerli okuyucularımızla paylaşmadan geçmeyelim; yenidoğan sarılığı ve anne sütü sarılığı çok farklı sorunlardır. Bu noktada eğer bebeğinizde sarılık oluştuysa doktorunuz ne derse onu yapmalısınız.
Evet anne sütü yetersizliği sarılık oluşmasında çok büyük bir etkendir ama duruma göre de anne sütü almak sarılığın nedeni olabilir. Bu sebeple biz yazımızda genel bilgilere yer veriyoruz, bebeğinize anne sütü verip vermeme konusunu mutlaka doktorunuza danışarak karar vermenizi altını çizerek öneriyoruz.
Yeterince beslenemediği için sürekli uyuma eğilimi içinde olan bebeğin kanındaki bilirubin seviyesi hızla artacağı için yenidoğan sarılığı beyni ve diğer organları etkileyecek düzeye ulaşabilir. Bu sebeple yenidoğan sarılığının nedeni ne olursa olsun bebeğin sık sık emzirilmesi dikkat edilmesi gereken en önemli ayrıntıdır.
Yenidoğan Sarılığının Belirtileri Nelerdir?
Yenidoğan sarılığının en önemli belirtileri arasında bebeğin cilt renginin sararmaya başlaması gelmektedir. İlk olarak bebeğin yüzüne yayılan sarı renk, kandaki bilirubin miktarının çoğalması ile birlikte tüm vücudun sararmasına ve göz aklarının da bariz şekilde sararmasına neden olur. Beyaz tenli bebeklerde bu belirtileri fark etmek daha kolaydır.
Ancak esmer tenli bebeklerde fark etmek daha zorlaşacağı için beyaz ışık altında kontrol etmek daha iyi olacaktır. Ayrıca bebeğin kan şekerini de etkileyen sarılık, bebeğin aç kalması ile birlikte sürekli uyuma belirtisini gösterir. Sürekli uyumak isteyen yenidoğan bebeği mutlaka uyandırarak emzirmek yenidoğan sarılığının çok çabuk sürede geçmesini sağlayacaktır.
Yenidoğan Sarılığından Korunma Yolları Nelerdir?
Yenidoğan bebeklerin birçoğunda hafif sarılık belirtileri görmek mümkündür. Kandaki bilirubin seviyesinin normale dönmesi ile bebekler normal cilt rengine dönerler. Her yenidoğan bebeğin sarılık olma ihtimaline karşı doktorlar ilk kontrollerinde bol bol emzirilmesi gerektiğini annelere söylemektedir. Bebeklerin kanında bulunan fazla bilirubin miktarının idrar yolu ile atılması mümkündür. Bu nedenle bebeklerin sık idrar yapmalarını sağlamak için yeterince anne sütü ile beslemek yenidoğan sarılığından korunmanın en ideal yollarındandır.
Yenidoğan Sarılığının Tedavisi Nedir?
Kan testleri ile yenidoğan bebeklerdeki sarılık kesinleştiğinde mutlaka doktor kontrolünde gerekir. Sarılık değeri yüksek çıkan bebekler için en uygun tedavi şekli fototerapidir. Bu tedavi şeklinde bebekler bir süre, uygun özellikte olan lambalar altında tedavi görmektedir. Fototerapi adı verilen tedavi şekli sayesinde kandaki bilirubin erimekte ve idrarla kolaylıkla dışarı atılmaktadır.
Bebeklerin vücuduna herhangi bir zararı olmayan bu tedavi şeklinde sadece bebeklerin gözlerinin zarar görmemesi için gözleri kapatılarak tedavi uygulanmaktadır. Genellikle bir gün ya da iki gün fototerapi gören bebeklerin, sıklıkla kan değerleri ölçülerek bilirubin seviyesinin normale dönüp dönmediği kontrol edilmektedir. Bu da bebek sarılığı ne zaman geçer diye merak edenleri aydınlatıcı bir bilgi oluyor.
Fototerapi sayesinde normale dönen değerler sonucunda bebekler taburcu edilmektedir. Ancak unutulmamalıdır ki; yenidoğan sarılığının tedavisinde fototerapinin yanı sıra, bebeğin yeteri kadar anne sütü alabilmesi de tedaviye destek olan en önemli faktörlerden biridir.
Yenidoğan Sarılığı Bebeklerde Kalıcı Hasara Yol Açar mı?
Yeni doğum yapmış olan annelerin bebeklerinde karşılaştıkları en sık sorunlardan biri sarılıktır. Aslında bebek sarılığı yeni doğmuş birçok bebekte görülür ve korkulmayacak bir sağlık sorunudur. Ancak, özellikle ilk kez anne olmuş kadınları panik durumuna sokan yenidoğan sarılığı, akla ilk olarak bebekte herhangi bir hasara yol açıp açmayacağı sorusunu getirir.
[renkbox baslik="Anne Sütü Nedir? Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?
" link="https://bilgihanem.com/anne-sutu-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/01/anne-sutu-nedir-ozellikleri-ve-faydalari-nelerdir.jpg" renk="turuncumavi" yenisekme="hayir"][/renkbox]
Bu noktada yenidoğan sarılığında erken teşhisin önemi devreye girmekte ve doktorların uyarıları ile her anne ve baba bu konuda son derece dikkatli olmalıdır. Aksi halde sarılığı ihmal edilen ve giderek sarılık değeri yükselen bebeklerin beyni bu durumdan fazlasıyla etkilenebilmektedir. Bu da kalıcı olarak bebeğin zekasında ve motor gelişiminin olumsuz etkilenmesine neden olur.
Yenidoğan sarılığı bebeklerin hemen hemen hepsinde görülüyor ne yazık ki.