Geniz eti, halk arasında sürekli duyduğumuz bir tabirdir. Genellikle nefes almada güçlük çekenler ya da ağzı açık şekilde uyuyanlar daha doktora gitmeden kendilerine geniz eti teşhisi koyarlar. Birazdan sizlere ayrıntılı bir şekilde vereceğimiz geniz eti belirtilerinin arasında gerçekten de nefes alma güçlüğü ilk sırada yer alır. Peki, nedir bu geniz eti sorunu?
Geniz eti, aslında herkeste olan bir yapıdır. Bilimsel adı adenoid olan geniz eti, burnun arka kısmında, geniz (nazofarenks) adı verilen bölgede bulunan bir lenf dokusudur. Bademciklerle aynı görevi üstlenir. Yani dışarıdan gelen her türlü virüs, bakteri ve zararlı partikülleri tutarak, alt solunum yollarına gitmesini sağlar.
[renkbox baslik="Hipotiroidi Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Korunma Yolları ve Tedavisi
" link="https://bilgihanem.com/hipotiroidi-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2018/03/hipotiroidi-hastaligi-hakkinda-bilgi.jpg" renk="turuncumavi" yenisekme="evet"][/renkbox]
Sağlığımız için son derece önemli bir işlevi olan geniz eti, aynı zamanda vücuda giren mikropları yakalayarak, hücrelerimizin bunlarla savaşmasına yardımcı olur. Biz bu yazımızda geniz eti oluşumuna nelerin yol açtığından, tetikleyen unsurlardan, belirtilerinden ve en önemlisi tedavi şeklinden bahsetmeye çalıştık. Bilgihanem okurları için hazırladığımız makalede, geniz eti sorunu hakkında aklınızdaki tüm soruların yanıtlarını bulacağınızı düşünüyoruz.
Geniz Eti (Adenoid) Nedir?
Öncelikle geniz etinin ne olduğu hakkında kısa bir bilgi verelim. Az önce de belirttiğimiz gibi geniz eti, burun boşluğunun arka tarafında, ağız çatısının üzerinde yani nazofarenks bölgesinde yer alan lenfoid yapıda bir dokudur. Esas görevi; ağız yoluyla vücuda giren virüs, bakteri gibi partikülleri tutarak, alt solunum yollarına iletilmesini önlemektir.
Geniz eti, sağlıklı olan her bireyde bulunur. Bizim aslında üzerinde durduğumuz ve anlattığımız konu geniz eti büyümesidir. Yani geniz eti büyümesinin sebeplerini ve büyüdüğü zaman ilk nasıl belirtilerin ortaya çıktığını anlatacağız. Gerek anatomik yapı gerekse çevresel faktörler geniz etinin büyümesine yol açabilir.
Geniz etinin hücresel özellikleri bademciklerle hemen hemen aynıdır. Sadece yapıları farklılık arz eder. Geniz eti bir kılıf içerisine sarılı değildir, bir üzüm veya muz salkımına benzetilir. Doğumdan itibaren var olan bu yapı, normalde 8 yaşına kadar büyüme gösterir. Ancak büyüme hızı artarsa, ortaya geniz eti büyümesi sorunu çıkar ki bu da kişinin yaşam kalitesini bir hayli düşürmektedir. Geniz eti mutlaka tedavi edilmesi gereken bir sağlık sorunudur.
Geniz Eti Büyümesinin Nedenleri Nelerdir?
Bilimsel araştırmalar geniz eti büyümesinin birçok sebebinin olduğunu söylüyor. Bunların bazıları yapılan yanlış davranışlar, kötü yaşam koşulları gibi çevresel faktörler olurken, bazıları bizim elimizde olmadan ortaya çıkan genetik yatkınlık durumudur. Eğer kişinin anatomisi geniz etinin büyümesine elveriyorsa bu durumda önleme veya sebep arama gibi bir durumdan söz edilemez. Sadece tedaviye odaklanılmalıdır.
Diğer sebepler arasında ise; kirli hava koşulları, sigara içmek veya sigara içilen yerdeki havayı solumak, alerjen açısından zengin ortamlarda bulunmak gibi faktörler yer almaktadır. Geniz etinin görevi vücuda giren zararlı mikroorganizmaları tutmak olduğundan, saydığımız bu durumlarda vücut sürekli savaş halindedir. Bu zararlıları tutmaya çalışırken zaman içerisinde şişme yapacaktır. Geniz eti dokusunda meydana gelen şişme bazı kişilerde kendi kendine düzelirken, bazılarında cerrahi operasyon gerektirir.
Aşırı sigara içen insanlarda çok sık karşılaşılan bu durum çiçek tozlarının çok olduğu veya egzoz dumanı gibi zararlılara sürekli maruz kalan insanlarda da ortaya çıkabilmektedir. Çünkü bu kişilerde de geniz eti sürekli bir süzme ve dışarıdan gelen partikülleri tutma görevi gördüğünden, zaman içerisinde büyüme gösterecektir. Bunların dışında, çok sık boğaz enfeksiyonu geçiren çocuklarda savunma hücrelerinin artış göstermesi geniz etinde büyümeye sebep olmaktadır.
Geniz Etinin Belirtileri Nelerdir?
Birçok hastalığı beraberinde getiren geniz etinin belirtileri çok net ve kolay anlaşılır. Genellikle bu soruna muzdarip olan kişiler kendi teşhislerini yine kendileri koyarlar. Geniz etinde büyüme olduğu zaman burun tıkanıklığı başlar, nefes almak güçleşir, hatta aşırı büyümüş geniz eti uyku sırasında nefesin durmasına yol açabilir.
Bu tip vakalarda zamanla uykusuzluğun verdiği huzursuzluk baş gösterir. Uykusu defalarca bölünen ve verimli bir şekilde uyuyamayan kişide zaman içerisinde sinirlilik, halsizlik, stres, sürekli yorgun hissetme gibi durumlar oluşur.
Yine aynı sebepler yatakta sık sık yer değiştirmeye ve boyunda ağrılara sebep olabilir. Özellikle çocuklarda gece huzursuzluğu, sık uyanma, idrar kaçırma en sık rastlanan belirtilerdendir. Yemek yerken ağız kapalı ve burundan nefes almak neredeyse imkansız olduğundan yenilen yemekten zevk alınmaz. Bir süre sonra da iştahsızlık başlar.
Tedaviye başlanmaz ve şikayetler aynı ölçüde devam ederse daha ciddi sağlık sorunları ortaya çıkmaya başlar. Örneğin kulak ve sinüslerde düzelmeyen ve tekrarlayan iltihaplanmalar oluşur. Kulaklarda tıkanıklık, orta kulak iltihabı, aşırı horlama, uyurken ağızdan salya gelmesi, gece başlayan gıcık tarzı öksürük geniz etinin en sık karşılaşılan belirtileri arasında sayılmaktadır.
Geniz Eti Büyümesi Nasıl Önlenir?
Geniz etinin ortalama 8 yaşına kadar büyüdüğünden bahsetmiştik. Daha sonra bu büyüme durur. Fakat bazı durumlarda devam eder ve beraberinde bademciklerde de büyümeye sebep olur. Geniz etinin büyümemesi için ne yapılmalı sorusuna sanırım verilecek ilk cevap sigara içmemek olacaktır. Çünkü en çok sigara içen insanlarda oluştuğu biliniyor.
Bunun haricinde, geniz eti nedenleri başlığı altında sıraladığımız kirli hava koşullarında çok fazla durmamak, eğer zararlı gazların bulunduğu bir ortamda çalışılıyorsa maske takmak alınabilecek önlemler arasında sayılabilir. Tuzlu su ile gargara yapmak da geniz etinin temizlenmesini sağladığından, önleme yöntemleri arasında olduğunu söyleyebiliriz.
Geniz Eti Nasıl Teşhis Edilir?
Geniz eti tanısında genellikle röntgen çekme veya endoskopi yöntemi kullanılır. Endoskopla kamera yardımıyla geniz eti büyümesi daha net bir şekilde fark edilir. Geniz etinin kapladığı alanın büyüklüğüne göre tedavi yöntemi belirlenir. Eğer nazofarenks alanın %50'sinden daha az bir alanı kapsıyorsa ameliyat ertelenebilir, daha fazla bir yeri kaplıyorsa o zaman cerrahi müdahale zorunlu görülür.
Geniz Etinin Tedavisi Nedir?
Geniz etinin tedavisinde öncelikle doğal yöntemlerden bahsedelim. Sadece büyüme vakalarına maruz kalanlar değil, sağlıklı bireyler de söyleyeceğimiz bu yöntemi yaparak bir şekilde hastalığı önlemiş ve tedavi etmiş olacaklardır. Tuzlu su ile burun ve geniz yıkanması, geniz etine yapışan yabancı partiküllerin uzaklaşmasını sağlamaktadır. Bunu haftada 1-2 defa yaptığınız takdirde burun tıkanıklığınız da büyük ölçüde azalacaktır. Burun tıkanıklığını açmak için şu yöntemleri de deneyebilirsiniz.
Geniz kısmına endoskopla yapılan tanı koyma şeklinde, genelde büyüme oranı yüzde (%) ile ifade edilir. Eğer bu oran çok fazla ve nefes almayı güçleştirecek düzeye gelmişse doktor ameliyat önerecektir. Ameliyat haricinde radrofrekans ve plasma yöntemiyle kanamasız bir şekilde tedavi sağlanabilir. Büyüme daha az seviyedeyse kortizonlu ilaçlar veya spreylerle %10 oranında azaltılabilmektedir.
Geniz Eti Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Geniz eti ameliyatı basit bir operasyondur, hastanede kalmayı gerektirmez. Yaklaşık 8 - 10 dakika sürer. Genellikle ağız içerisine gönderilen ayna ve endoskopla muayene edilir. Uygun tetkike karar verilir. En sık kullanılan yöntem küret adı verilen keskin aletlerin kullanılmasıdır. Ağız yoluyla içeri sokulan küret ile geniz eti kazınarak alınır veya küçültülür.
Diğer yöntem ısı enerjisi verilerek geniz eti dokusunun alınmasıdır. Tıpkı elektrik süpürgesi mantığı ile geniz eti dokusundaki fazlalıklar emilerek temizlenir. Günümüzde çok fazla kullanılmayan bir diğer yöntem giyotin benzeri bir aletle geniz etinin kesilmesidir. Yine geniz etinde yara yaptığı için çok fazla tercih edilmeyen lazer yöntemi de geniz eti ameliyatı teknikleri arasında yer almaktadır.
Geniz Etinin Alınması Gereken Durumlar Nelerdir?
Geniz eti ameliyatına adenoidektomi adı verilir. Adenoidektominin gerekli olduğu durumlar ortaya çıktığında ise mutlaka geniz eti alınmalıdır. Geniz eti bazen tek başına alınabildiği gibi, bazı durumlarda bademciklerle birlikte alınmaktadır.
1 yaşın altındaki çocuklarda genellikle geniz eti ameliyatı önerilmez. Zaten bu yaşın altında geniz etinde burnu tıkayacak kadar büyüme olmamaktadır. Fakat bazı durumlarda nefes almayı bile zorlaştıracak hale geldiyse, o zaman yeni doğmuş olsa bile geniz eti alınabilir. Geniz eti ameliyatının gerekli görüldüğü durumlar şunlardır;
- Uyku apnesi.
- Hiç bitmeyen burun tıkanıklığı.
- Kalp yetmezliği.
- Konuşma bozukluğu.
- Ağız kokusu.
- İyi veya kötü huylu tümör.
- Diş ve çenede bozukluk olması (sürekli ağızdan nefes almak zamanla üst damak ve diş problemlerinin oluşmasına yol açar)
- Geniz akıntısı.
- Sürekli ağızdan nefes alma.
- Kronik orta kulak enfeksiyonu.
Geniz Eti Ameliyatı Kimlere Uygulanmaz?
Yukarıda saydığımız durumlar hayatı önemli ölçüde çekilmez hale getireceği için ameliyat zorunlu kılınmaktadır. Fakat bazı kişilerde geniz etinin alınması tehlikelidir. Örneğin; yarık damaklı çocuklarda, damak kaslarında gevşeklik olan kişilerde geniz eti alınmaz. Çünkü geniz etinin alınması bu tür kişilerde yumuşak damak yetmezliğine yol açacaktır. Peki, yumuşak damak yetmezliği ne demek?
Eğer geniz eti alınırsa, damağın gerisinde bir boşluk oluşur. Damak yumuşak olduğu için yeterince kapanamaz ve yenilen gıdalar genize kaçar. Yine konuşma esnasında yumuşak damak tam kapanamayacağı için "hım hım" konuşma dediğimiz, net olmayan bir konuşma tarzı meydana gelir. Down sendromu olan bireylerde eklemler gevşek olduğu için, onlarda da geniz eti ameliyatı çok mecbur kalmadıkla önerilmemektedir.
Geniz Eti Ameliyatının Riskleri Nelerdir?
Her ameliyatta olduğu gibi geniz eti ameliyatında da elbette istenmeyen durumlar ortaya çıkabilir. Çok nadiren ameliyat sonrasında kanama meydana gelebilir, boyun kaslarında ağrı veya kasılma olabilir, yumuşak damak yetmezliği oluşabilir. Bu durum bazı vakalarda 3 aydan uzun sürerse kalıcı hale gelir. Geniz bölgesinde daralma meydana gelebilir. Hastanın konuşma şeklinde ciddi anlamda değişiklik olabilir. Saydığımız bu durumların çok nadiren görüldüğünün, ancak olasılıklar içerisinde yer aldığının altını özellikle çizelim.
[renkbox baslik="Bronşit Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Korunma Yolları ve Tedavisi
" link="https://bilgihanem.com/bronsit-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/02/bronsit-hakkinda-bilgi.jpg" renk="pembe" yenisekme="hayir"][/renkbox]
Vakaların genelinde geniz ameliyatı sonrasında; boğazda hafif ağrı ve yutkunma güçlüğü meydana gelir. Bunlar endişelenilmemesi gereken yan etkilerdir. Genellikle birkaç gün, en geç bir hafta içerisinde tamamen yok olacaktır. Ameliyat sonrasında bir hafta kadar dışarı çıkmamaya, temiz bir ortamda bulunmaya, asitli, sıcak ve baharatlı gıdalar tüketmemeye özen gösterilmelidir.
Geniz eti konusunda en çok sorulan ve merak edilen konulardan biri de, büyümenin tekrarlayıp tekrarlamayacağı. Evet, geniz eti bir kez alınsa bile tekrar büyüyebilir. Büyüme oranı erken yaşlarda daha hızlı ve sık olur. Geniz eti büyümesinin yaşla ters orantılı olduğu biliniyor. Yani yaş ilerledikçe geniz eti küçülür veya büyümesi durur. Bu yüzden erken yaşlarda yapılan ameliyatlarda, geniz eti bir süre sonra yeniden eski haline ulaşacak kadar büyüyecektir. Hatta çocukluk çağı ameliyatları arasında başı çektiği bilinmektedir.
Geniz Eti için Bitkisel Çözümler
Geniz eti be bademcik sorunları için ilk önerilen ebegümeci bitkisidir. Ebegümecinin yaprakları pişirilerek yenebildiği gibi kaynatılarak suyu veya çayı da içilebilir. Çok sıcak şekilde içmek kusma etkisi yaptığından çok fazla önerilmemektedir. Geniz etine faydalı olan bir diğer şifalı bitki ise adaçayı bitkidir. Adaçayını kaynattıktan sonra soğutun ve gargara yapın. Günde 1-2 fincanı geçmeyecek kadar içmeyi alışkanlık haline getirdiğinizde de geniz etinde fark edilir derecede küçülme olacaktır.
Bende de var geniz eti ve gece çok kuvvetli horluyormuşum, ameliyat olmak istşyorum ama korkuyorum da bir yandan, yaptıran arkadaşlar yorum yazabilir mi rica etsem.