Huş Ağacı Nedir? Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?

Huş ağacı, kuzey yarımkürede, dağlık bölgelerde, nemli yerlerde ve asitli topraklarda yetişmektedir. Kuzey Avrupa ve Kuzey Amerika’nın yüksek bölgelerinde, ılıman iklimlerde görülmektedir. Yumuşak ve parlak dokusu, en çok da sağlam yapıda olması nedeni ile kerestesinden yararlanılmaktadır. Aynı zamanda, süs bitkisi olarak da yetişebilmektedir.

Huş ağacının kabuğu, yaprağı ve tohumu genellikle hastalıklara karşı fayda sağlaması için bitkisel ilaç olarak da kullanılmaktadır. Türkiye sınırları içerisinde de yetişmeye elverişli bir ağaç türüdür. Bu ağacı, Anadolu’nun kuzeydoğusundaki yüksek yerlerde görmek mümkündür. Soğuğa dayanıklı bir tür olup, diğer ağaçlar ile de uyum içerisinde yetişir.

[renkbox baslik="Ginkgo Biloba (Mabet Ağacı) Nedir? Nasıl Kullanılır? Faydaları ve Yan Etkileri Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/ginkgo-biloba-mabet-agaci-nedir-nasil-kullanilir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/03/ginkgo-biloba-hakkinda-bilgi.jpg" renk="sari" yenisekme="evet"][/renkbox]

Adi huş, Kafkas tüylü huş, kızılağaç yapraklı huş olarak adlandırılan çeşitleri, Anadolu’da tabii olarak yetişebilmektedir. Özellikle de yaşlı olan huş ağaçları, saçaklı yapısı ile görsel olarak daha da dikkat çekmektedir. Şimdi dilerseniz bu ilginç ve şifa kaynağı ağacı daha yakından tanıyalım.

Huş Ağacı Nedir?

Huş ağacının Latince ismi, Betula'dır.  Huşgiller familyasının betula cinsinden olup, kısa ömürlü ağaç ve çalı türünün ortak ismidir. Yaklaşık 40 çeşidi bulunmaktadır. Ağacın dişi çiçekleri olgunlaşınca, kanatlı ve tek tohumlu fındıksı meyvelere dönüşürler.

Sarı, kahverengi, kırmızı, beyaz ve kızıl gibi renklerde olan huş ağacı; mobilyacılık, oymacılık, tornacılık ve kaplamacılık gibi alanlarda kullanılmaktadır.

Huş Ağacının Özellikleri Nelerdir?

Huş ağaçları, beyaz ya da renkli reçineli ve kabuklu bir yapıya sahiptir. Nisan – Mayıs aylarında küçük meyveler veren, sarımsı ve yeşil renge sahip, dalları aşağıya kadar sarkmış olan bu bitki bünyesinde, uçucu yağlar, saponin, flavonidler ve C vitamini barındırmaktadır.

Huş ağaçları, kışın yaprak dökerler ve sürgün verme özellikleri vardır. Bu tür, çok hızlı büyümesi ile bilinir. Özellikle park, bahçe gibi alanlarda kullanılır ve 25 metreye kadar uzayabilir.

Asya, Himalaya, Kuzey Amerika ve Avrupa’da doğal yayılış gösterir. Türkiye’de daha çok siğilli huş, kara huş, tüylü huş, Doğu Karadeniz, kıvrık meyveli, kızılağaç yapraklı huş türleri bulunmaktadır.

Ülkemizde sıklıkla rastlanan Betula pendula yani kara huş yol kenarlarında, parklarda ve bahçelerde süs bitkisi olarak kullanılmaktadır. Ağacın erkek ve dişiyi sürgünleri ayrı ayrı bulunur. Rüzgar estiği zaman tozlaşan tohumlar polenlerle birlikte yayılım gösterir.

Bir ağacı 90 ila 110 milyar civarında polen üretir. Yapılan araştırmalar ağacın esas polen üretme zamanının 7 Şubat ile 3 Mayıs arasında olduğunu ortaya koymuştur. Yaklaşık üç aylık süreçte oldukça verimli polen üretilirken, miktarları türlere göre değişkenlik gösterir.

Huş Ağacının Türleri Nelerdir?

Huş ağacının farklı renklerde olan, yaklaşık 40 türü bulunmaktadır. Bunlardan en bilinen ve en çok yetişen çeşitleri şunlardır;

• Bodur huş (Betula nana); En fazla 1-1,5 metreye kadar uzamaktadır. Yaprakları oldukça küçük ve kıvrak bir yapıya sahiptir. Kenarları kertikli olan yapraklar uzun ve yuvarlak bir formdadır. Evlerin bahçelerinde, fundalıklarda, ıslak turbalık topraklarda yetişir. Türkiye’de bodur hoş yetiştiriciliği yapılmamaktadır.
• Himalaya huşu (Betula utilis)
• Bataklık huşu
• Sicilya huşu
• Kuzey Çin kırmızı huşu
• Rize huş ağacı (Betula browicziana); Doğu Karadeniz huşu olarak da bilinmektedir. Çok yıllıktır. Karadeniz kökenlidir ve ülkemizde Kuzey Anadolu yöresinde görülmektedir.
• Fındık yapraklı huş
• Tatlı huş
• Sarı huş
• Kuzey huşu
• Çin bodur huşu
• Farges huşu
• Amerikan bodur huşu
• Japon ak huşu (Betula platyphylla); Bu tür de en fazla 20 ila 30 metreye jadar büyür. Ilıman bölgelerde daha verimli yetişmektedir. Dünyadaki yayılımı Asya Sibirya, Japonya, Çin ve Kore'dir.
• Kalp yapraklı huş
• Dahurian huşu
• Kral huşu
• Delavay huşu
• Adi huş (Betula pandula); En çok bilinen türüdür 20-30 metreye kadar uzar. Nemli, geçirgenliği yüksek ve kumlu toprakları sever. Soğuğa dayanıklı olan bu tür sonbaharda yapraklarını döker. Daha çok yol ve cadde kenarlarında yetiştirilir. Bunun amacı ise görsel açıdan verdiği simetrik düzendir. Geniş yapraklara sahip olan adi huşun, kendine özgü bir formu bulunmaktadır. Sonbaharda sarı ve kırmızı arasında çok hoş bir renge bürünürler.  Işık isteği çok yüksek olan bu tür ortalama 100 yıl yaşamaktadır.,
• Tüylü huş (Betula litwinowii); Ülkemizde Erzurum, Bayburt, Erzincan ve Tunceli illerinde yayılış gösterir. Dünya genelinde ise Orta ve Kuzey Avrupa ile kuzey Asya’da görülmektedir
• Alaska huşu
• Kara huş (Betula nigra); 20 - 30 metreye kadar uzayabilen bu tür sert ağaç kategorisindedir. Kerestesi darbeye dayanıklıdır.

Huş Ağacının Faydaları Nelerdir?

Huş ağacının faydaları saymakla bitmiyor. Halk arasında daha çok romatizma ağrılarına giderme, kanı temizleme, saç ve cilt sağlığına iyi gelme, idrar söktürücü özelliği ile bilinmektedir. Ağacın tomurcukları eterik yağlar, reçine, saponinler ve C vitamini açısından zengindir. Yapraklarında da aynı şekilde C vitamini, betulinik asit ve saponinler bulunmaktadır.

Tomurcuklarından yapraklarına kabuğundan tohumuna kadar her yeri şifa kaynağı olan huş ağacı yüzyıllardır iç ve dış yaraların tedavi edilmesi amacıyla kullanılmıştır. Daha çok çay şeklinde tüketilir. Halk arasında en çok bilinen ve kabul görmüş faydalarından bazıları şunlardır;

• Huş ağacı, böbreklerin düzenli bir şekilde çalışmasına yardımcı olur, idrar söktürür.
• Böbrek yetmezliğine iyi gelmektedir.
• Ödem atar. Halk arasında çok sık rastlanan bir sorun olan ödem hücre içindeki sıvının dışarıya çıkması ve cilt altında birikmesi durumudur.
• Kan temizleyici özelliği ile bilinir.
• Kalp ve damar hastalıklarına yakalanma riskini azaltır.
• Saçları canlandırarak kepek sorununu ve saç dökülmelerini önler.
• Sedef ve egzama gibi hastalıklara şifa olur.
• Ayak kokusunu giderir. Ayak kokusunun gidermenin diğer yollarını öğrenmek için tıklayın.
• Kas ağrılarına, eklem iltihabı ağrılarına, baş ağrılarına iyi gelen bir ağrı kesici özelliği vardır.
• İshale ve mesane iltihabına da fayda etmektedir.
• Romatizma ağrılarına birebirdir.
• Öksürüğü keser.
• Depresyona ve ruhun sıkılması gibi durumlarda işe yarar.
• Kendini sürekli yorgun hisseden insanların günde bir fincan bu çayı içmeleri önerilmektedir.
• Günün stresini alır, vücudu dinlendirir.
• Beyin hücrelerini besleyerek hafıza kaybını önler, bu sayede alzheimer gibi beyin hastalıklarına yakalanma riskini azaltır.
• Bağışıklık sistemini güçlendirir.
• Terletici özelliği olduğu için grip ve nezle gibi hastalıklarda tavsiye edilir.
• Gut hastalığının oluşma riskini azaltır.
• En çok kullanıldığı alan ise böbrek taşlarını düşürme üzerindeki etkisidir.
• Huş ağacının kabuklarından ve dallarından çıkarılan katran, deri hastalıklarına iyi gelir.
• Henüz kurutulmamış taze yaprakların suyu sıkılarak kullanılabilir. Bu sıkılan su ile kaynamış suyun karıştırılıp, gargara yapılması boğaz iltihaplarını gidermeye yardımcı olur.
• Huş ağacının faydaları için, en yaygın olarak kullanılan yöntem, çay olarak tüketilmesidir.

Huş Ağacı Çayı Nasıl Yapılır?

Huş ağacı çayı, ağacın yapraklarının toplandıktan sonra kurutulup demlenmesi ile yapılmaktadır. Çayın faydasını görebilmek için sadece yapraklarına gerek yoktur. Kabuğu ile de demleme işlemi yapılabilir.

Yaprakları veya kurutulmuş kabuğunu (toz halinde) 2- 3 çay kaşığı olacak şekilde kaynamış suda 10 - 15 dakika bekletilmesi çayın içilmesi için yeterli bir süredir. Çayın bünyeye tamamen etki etmesi için günde en az 2 fincan tüketilmesi tavsiye edilir.

Huş Ağacının Zararları Nelerdir?

Huş ağacının zararları üzerine detaylı bir araştırma yapılmamıştır. Fakat kan inceltici etkilerinin olması nedeniyle, kan ilacı kullananlar ya da benzer şikayeti olanların kullanması önerilmemektedir.

[renkbox baslik="Ladin Ağacı Nedir? Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/ladin-agaci-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/01/ladin-agaci-hakkinda-bilgiler.jpg" renk="yesil" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Kalp yetmezliği ya da böbrek yetmezliği olan hastaların, aynı zamanda ilaç da kullanmalarından dolayı, doktor kontrolünde tüketmeleri gerekmektedir. Huş ağacı, aspirin ile benzer bileşikler içermektedir. Hamile olan ve emziren bayanların tüketmemesi gerekmektedir.

Bazı kişilerde de alerjik reaksiyon gösterme ihtimali olabilmektedir. Hasta bireylerin doktor kontrolünde tüketmeleri tavsiye edilir.