1844 İstanbul doğumlu olan Ahmet Mithat Efendi, İstanbul Mısır Çarşısı’nda esnaflık yapan Hacı Süleyman Ağa'nın oğludur. Babasını çok küçük yaşta kaybetmenin ardından abisinin yanında kalmaya başladı.
Vidin’de kalan abisinin yanına yerleşen Ahmet Mithat Efendi, eğitimine de burada başlamıştır. 3 yıl abisinin yanında kaldıktan sonra tekrar İstanbul’a dönüş yaptı. Niş Valiliği'ne 1861 yılında ataması gerçekleşince abisi ile birlikte oraya gittiler.
[renkbox baslik="Mehmet Rauf Kimdir? Hayatı ve Eserleri" link="https://bilgihanem.com/mehmet-rauf-kimdir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/08/mehmet-rauf-kimdir-hayati-eserleri.jpg" renk="mavi" yenisekme="evet"][/renkbox]
Bu arada Fransızca için aldığı özel dersler ile yabancı dilini geliştirmiştir. Ardından çevirmen olmak için gittiği Sofya’dan evlenip dönmüştür. Bir dönem Mithat Paşa’nın kalem müdürlüğünde çalışmış ve bu sıralarda kendi Mithat Paşa'nın adını almıştır. Kendi adını Ahmet Mithat Efendi'ye veren Mithat Paşa ile 1869 yılında tekrardan yolları kesişmiştir. 1869 yılında Tuna Gazetesi'nin başyazarı olduktan sonra Mithat Paşa ile Bağdat’a gitmişler ve burada ilk kitabı olan Hace-i Evvel’i yazmıştır.
Ahmet Mithat Efendi Kimdir?
Edebi alanda birçok eserleri ile tanınan Ahmet Mithat Efendi, özellikle roman ve hikâye konusunda olan ustalığı ile bilinen bir yazardır. Bazı kaynaklarda adı Ahmet Midhat Efendi olarak da geçmektedir. 1844 doğumlu olan Ahmet Mithat Efendi 1912 yılında yine doğduğu şehir olan İstanbul’da vefat etmiştir. 1870’li yılların başında ilk eserlerini yazmaya başlamış olan usta yazar, abisinin ölümünün ardından İstanbul’a dönmüş ve burada kendi matbaasını kurarak yazdığı eserleri basmaya başlamıştır. Basiret Gazetesi ise bir yandan Ahmet Mithat Efendi’nin yazılarını yayınlamaya başlamıştır.
Ahmet Mithat Efendi’nin Hayatı
Gençlik yıllarında doğduğu şehir olan İstanbul dışında pek çok şehre gitmiş olsa da, en sonunda yine İstanbul’un yolunu tutmuş olan Ahmet Mithat Efendi, 1872 yılında Namık Kemal ile tanışmasının ardından yazarlık konusundaki çalışmalarına hız kazandırmıştır. Bu dönemde Bedir ve Devir isimli iki gazete çıkarmış ve çok uzun sürmeden kapatılan gazetelerin yerine Dağarcık ve Kırkambar dergilerini çıkarmıştır. Çıkardığı dergilerde yayınladığı bazı yazılar Namık Kemal ile birlikte Rodos’a sürgün edilmesine neden olmuştur. Rodos’ta 3 yıl süre ile kalan Ahmet Mithat Efendi bu dönemde bir okul açmış ve ders vermiştir. Ardından 5. Murat’ın çıkardığı af sayesinde İstanbul’a dönüş yapabilmiştir.
Ahmet Mithat Efendi’nin Eserleri
Edebiyatın bir çok dalında eserler bırakmış olan Ahmet Mithat Efendi’yi pek çok kişi romanları aracılığıyla tanımaktadır. İlk romanı olan Hasan Mellah Yahut Sır İçinde Esrar adlı eserini 1874 yılında yazmıştır. Felatun Bey yazarın başlıca romanları arasındadır. Bir Fitnekar ve Bir Gerçek Hikâye ise yazarın öykü alanında verdiği eserleri arasındadır. Edebi yaşamı boyunca tiyatro oyunları ve çeşitli konulardaki makale yazılarına da yer vermiştir.
Eserlerini verdiği dönemlerde genellikle batı edebiyatını kendine örnek almış olan Ahmet Mithat Efendi, aynı zamanda eserleri ile topluma sade bir dil kullanarak hitap etmiştir. Yazdığı kitapları ile pek çok kitle edinmiş olan yazar, ilk eseri olan Hece-i Evvel ismi ile anılmaya başlamıştır. Eserlerinde takındığı üslubunda sade olması, çoğu zaman eserlerini özensiz bir tarzda yazdığı sonucunu çıkarır. Ancak yazarın eserlerindeki en büyük amacı okuyucuya ders vermektir. Bu nedenle eserlerini sonuna kısa bir kıssadan hisse bölümü eklemiştir.
Romanlarında genellikle bir olay ya da kahraman üzerine değil, birden çok kahraman ve olay döngüsü bulunur. Bazı eserlerinde ise gerçek dışı karakterlere rastlamak mümkündür. Ahmet Mithat Efendi’nin edebi yaşamındaki en dikkat çekici özelliği, eserlerinde öğretici bir tarz benimsemiş olmasıdır. Gösterişli ve edebi kuralların hakim olduğu eserler, Ahmet Mithat Efendi’ye göre değildir denebilir.
Ahmet Mithat Efendi'nin bilinen başlıca eserleri şunlardır;
- Hasan Mellâh yâhud Sır İçinde Esrar (1874)
- Dünyaya İkinci Geliş yâhut İstanbul’da Neler Olmuş (1875)
- Hüseyin Fellah (1875)
- Felâtun Bey ile Râkım Efendi (1875)
- Karı-Koca Masalı (1875)
- Paris'de Bir Türk (1876)
- Yeryüzünde Bir Melek (1879)
- Dürdâne Hanım (1882)
- Cinli Han (1885)
- Fennî Bir Roman Yâhud Amerika Doktorları (1888)
- Ahmed Metin ve Şîrzât (1891)
- Gönüllü (1896)
- Eski Mektûblar (1897)
- Mesâil-i Muğlaka (1898)
- Altın Âşıkları (1899)
- Hikmet-i Peder (1900)
- Jön Türkler (1910)